بازاندیشی مولفه های فلسفی و صوفیانه در غزل دوم دیوان شمس

بدیهی است که اندیشه هر دوره و هر عهدی ، در هنر متجلی شود و عجب نیست که برای کسب برخی حقایق و شناخت شرایط اجتماعی و دیگر احوالات، به بررسی آثار هنری عصر مورد نظر بپردازیم . در این میانه ، ادبیات و مخصوصا شعر، نمونه ای متعالی برای وصول این مقصود است ، از آن جهت که ادیب ، می تواند با گستردگی بیش تری عبارات مورد نظر خویش را انتخاب کند تا سادهتر از باقی فنون پیامش را منتقل کند. آنچه در این مقاله می کوشیم تا به آن دست یابیم ، بررسی مولفه های فلسفی و عناصر تصو ف در کلام مولانا است . با نظر به مثنوی معنوی که جلال الدین محمد، در آن صرفا به بیان مسائلی اعتقادی پرداخته -تا این حد که مثنوی او تقریبا عاری از هرگونه هنر کلامی است - می توان این برداشت را کرد که این قابیلت در دیوان شمس او نیز به چشم می خورد؛ چراکه او از ادبیات بهره می برد تا ذهنی ات و عقاید خویش را بیان دکنو بعید نیست تا از غزلی ات او بتوان به اندیشه و ام هات فکری او، و در مرتبه ای بالاتر به اندیشه عصر او پی ببریم . از این رو سعی می کنیم تا با بررسی دومین غزل دیوان شمس مولانا جلال الدین محمد بلخی با مطلع »ای طایران قدس را عشق فزوده بالها« و مضامین و اندیشه های نهان در این شعر، جایگاه فلسفه و تصوف را در ذهن او بسنجیم و به مقایسه ای میان این دو دست یابیم .

Keywords:

فلسفه , تصو ف , مولانا , دیوان شمس , جلال الدین محمد بلخی .