اقتصاد سیاسی نفت در دولت های قبل و بعد از انقلاب در ایران و سهم آن در بودجه

وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام از ابتدای صدور آن یعنی ۱۳۳۵ آغاز و سهم ۶ درصدینفت از درآمد ملی در این سال، همواره روبه افزایش بوده به طوری که سهم نفت از درآمد ملی هیچگاه از ۴۳ درصد قبل ازانقلاب و ۳۵ درصد بعد از انقلاب کمتر نبوده است. وابستگی درآمدهای دولت به فروش نفت نیز همواره وجود داشته است بهطوری که در سالهای گذشته بیش از ۷۰ درصد درآمدهای دولت و همجنین ۸۰ درصد درآمد ارزی کشور از محل درآمدحاصل از نفت و گاز تامین شده است. اگر برنامه های عمرانی قبل و بعد از انقلاب را در نظر بگیریم این وابستگی در برنامهتجدید نظر شده پنجم (قبل از انقلاب) به ۸۰ درصد از کل اعتبارات برنامه می رسد و در بعد از انقلاب نیز ۶۱.۳ درصد ازاعتبارات برنامه اول و ۵۰.۶ درصد از کل اعتبارات برنامه دوم توسط بخش نفت تامین گردیده است.وابستگی اقتصاد کشور بهنفت بر پارامترهای کلان اقتصادی از قبیل تولید ناخالص ملی، رشد اقتصادی، صادرات غیر نفتی، سرمایه گذاری، تورم،نقدینگی، مصرف بخش خصوصی، سیاست های پولی، سیاست های مالی و بخش های مختلف اقتصادی تاثیر گذار بوده است.لذا در این مطالعه که فاز اول از طرح اقتصاد بدون نفت می باشد به ادبیات و پیشینه موضوع پرداخته و ضمن اشاره اجمالی بهمطالعات انجام شده در این خصوص, شرح خدمات فاز دوم طرح تعیین و تدوین گردیده است. در فاز دوم ضمن بررسی نقشنفت در ساختار ملی دولت به نقش نفت در ساختار ملی دولت به نقش نفت و تحولات قیمت آن در نوسانات ادوار تجاری ایران؛پایه پولی و سرعت گردش پول، متغیرهای کلان اقتصادی از جمله مصرف. پس اندا سرمایه گذاری فیزیکی و انسانی، ترازپرداخت ها، توزیع درآمد و فقر، رشد اقتصادی, اشتغال، تورم، نرخ ارز و ساختار تولید ملی پرداخته و پیامدهای حذف بخشنفت از اقتصاد ایران و زمینه های بحرانزای اقتصادی آن شناسایی و ارایه طریق می گردد.

Keywords:

وابستگی اقتصاد , سهم نفت , انقلاب , تورم