بررسی رابطه بین ادراک حسی و پارامترهای اقلیمی در معماری بازارهای تاریخی ایران

درمواجهه با محیط، ادراک حسی پیش درآمدی فطری در ساختن معنا است و یکی از مهمترین عناصر آن پارامترهای اقلیمی به شمار می آید. معماری سنتی ایران، به ویژه معماری بازارها، نوعی معماری تجسمی و حسی است که تمامی محرک های دستگاه حواس انسان را با فرایند آگاهی از استدلال حسی و شناخت آن ها، مخاطب را به طور حیرت انگیزی تحت تاثیر محیط قرار می دهد. معمولا معماری بازارهای تاریخی ایران بادرنظرگرفتن تنظیم شرایط اقلیمی محیط، طراحی و ساخته شده اند. به طورخاص، استفاده از طراحی های سازگار و نیز به کارگیری مصالح بومی دربرابر شاخص های اقلیمی محلی می تواند به بهبود ادراک حسی به عنوان عنصر حیاتی در تعامل انسان با محیط تلقی و یکی از مشخصه های بارز معماری این مرزوبوم موردتوجه باشد. معماری بازارهای تاریخی ایران، از تاریخ و فرهنگ افراد آن الهام می گیرد و اکنون یک نمایشگاه چندبعدی از این فرهنگ است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و واکاوی رابطه بین ادراک حسی و پارامترهای اقلیمی به عنوان تجربه انسانی از محیط در معماری بازارهای تاریخی ایران بوده و برآن است که ارتباط بین ویژگی های محیطی و تجربه حسی افراد دراین فضاها را ارزیابی کرده و درک بهتری از تاثیر شرایط اقلیمی مکان بر تجربه کاربران در معماری بازارهای تاریخی ایران ارائه دهد. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های تحقیق کمی و کیفی به کار رفته و چارچوب اصلی پژوهش روش توصیفی-تحلیلی می باشد. همچنین شیوه گردآوری اطلاعات به گونه مطالعاتی از مستندات مکتوب کتابخانه ای و میدانی از روش پرسش نامه موردبررسی و تجزیه وتحلیل با الگوی ترکیبی “DEMATEL” و “ANP”، و نرم افزارهای همچون “SPSS” و “SUPER DECISIONS”، برخوردار است. یافته های پژوهشی نشان می دهد متغیرهای چون «ایجاد ارتباطات»، «فرم ها»، «ایجاد تنوع در تجربه مشتریان» و «مسیرهای دسترسی»، از برجسته ترین متغیرهای تعامل با تبیینات در معماری بازارهای تاریخی ایران می باشد. نتیجه نهایی تحقیق نیز پیشنهاد ۴متغیر «مسیرهای دسترسی»، «راحتی حرکت»، «فضاهایی تعاملی»، «معماری گردش پذیر (ایرانی)»، در ارائه متغیرهای «مسیرها و راه ها»، با محوریت تعامل با تبیین معماری بازارهای تاریخی ایران به سبب اداراک حسی و پارامترهای اقلیمی می باشد. به طوری که رابطه ادراک حسی در معماری بازارهای تاریخی ایران به عنوان نتیجه ای از تاثیر متقابل و تعامل بین پارامترهای اقلیمی بوده و تجربه روان شناسی-روان شناختی انسانی از محیط را شکل می دهد.

Keywords:

محیط , ادراک حسی , پارامترهای اقلیمی , معماری بازارهای تاریخی ایران.