بررسی تطبیقی سبک «آسمان آبی دز» و «پسرک بومی» بر اساس فرانقش های تجربی با نگاهی بر عناصر محلی

احمد محمود نویسنده رئالیست اجتماعی و راوی خطه جنوب، مخاطبان را با زندگی واقعی روبه رو و از دادن نسخه تحریف شده آن پرهیز کرده است. وی در دو داستان کوتاه آسمان آبی دز و پسرک بومی ریشه همه نابهسامانی ها، فقر و جهل طبقه فرودست را در پدیده استعمار و حکومت سرسپرده می جوید و از کارکرد ارجاعی زبان برای نزدیک شدن به زندگی روزمره استفاده می کند. دستورزبان نقش گرای نظام مند مایکل هلیدی نیز زبان را با استناد به نقش آن در تعاملات اجتماعی بررسی می کند. به نظر هلیدی، بررسی دستورزبان باید به صورت کمی انجام شود و از آن رو که به باور وی زبان پدیده ای اجتماعی است، می توان آن را در داده های تجربی آماده، کنش های ارتباطی و فرانقش های زبانی که با مبحث سبک مرتبط است، توصیف و تحلیل کرد. در آثار محمود می توان در بافت موقعیتی دو داستان یاد شده چگونگی بازنمایی استعمار را در فرانقش های شش گانه دستورزبان هلیدی، مقایسه کرد. هدف این پژوهش آن است که با توجه به اطلاق عام رئالیسم به مکتب ادبی وی، مشخص گرداند که آیا پیروی از این مکتب خاص، سبب بهره گیری یکسان در فرانقش های دستوری شده، آیا وی اقلیم جنوب و برخورد افراد بومی آن را با فرنگیان معدودی که نماینده طبقه فرادست هستند، به گونه ای همسان بازنمایی کرده است؟ داده های پژوهش نشان می دهند که در سبک زبانی او در این دو داستان، به ترتیب فرایند مادی، رابطه ای و کلامی بیش از همه فرایندها استفاده شده است. گرایش وی به بیان وقایع دنیای بیرون سبب وجود بسامد بیشتر فرایند مادی نسبت به سایر فرایندهاست و بسامد انجام اعمال فیزیکی به وسیله غیرجانداران، در آسمان آبی دز بیشتر از پسرک بومی است.

Keywords:

محمود