تطبیق کارکردهای سازهای موسیقایی در طریقت های قادری و نقشبندی با مراسم آیینی کردهای ایزدی

موسیقی عنصر جدایی ناپذیر مراسم آیینی در طریقت های قادری و نقشبندی است. این موسیقی از دو بخش آوازی و سازی تشکیل شده است، اما نوع سازی آن بر نوع آوازی برتری دارد، تا آنجا که بدون حضور سازها تقریبا هیچ مراسم آیینی به صورت رسمی برگزار نمی شود. استفاده از سازهای دف، دو تپله (نقاره کردی) و شمشال در خانقاه ها قدمتی کهنی دارد و با آنکه این سازها کارکردهای دیگری نیز داشته اند، اما با ورود به محافل مذهبی قداست خاصی پیدا کردند؛ چنانکه دیگر کارکردها را تحت الشعاع قرار دادند. هدف از پژوهش حاضر یافتن رابطه میان دو ساز دف و شمشال و توجه به کاربرد مذهبی آنها در خانقاه ها و مراسم آیینی کردهای ایزدی است. مهم ترین ویژگی این دو آیین، اجرای مراسم مذهبی همزمان با نواختن دف و شمشال (شباب) است. به طوری که اجرای تمامی مراسم آیینی ایزدیان عموما در لالش و با نواختن همزمان دف و شباب همراه .است کارکردهای مشابه و وجود ابزارهای کلامی و غیر کلامی استفاده شده در هر دوی این مراسم، حکایت از تداوم حیات نوعی از عرفان مذهبی همراه با موسیقی در منطقه است که از دوران باستان تاکنون شکل های گوناگونی به خود گرفته است. سماع دایره وار، پوشش سفید رنگ، مراسم آیینی موسیقایی و کاربردهای متنوع، حکایت از الگوی کهن تری دارد.

Keywords:

موسیقی کردی , موسیقی خانقاهی , آیین ایزدی , دف , شمشال