واکنش دولت ایران به تحریم ها؛ مطالعه موردی: منطقه گرایی جدید

ایران، از سال ۱۹۵۱م، به دنبال ملی شدن صنعت نفت، تا پاسخ اخیر به حملات اسرائیل، با تحریم های چشمگیر اقتصادی و انزوای دیپلماتیکی غرب، به ویژه ایالات متحده آمریکا، مواجه بوده است. علی رغم آثار مخرب این تحریم ها بر اقتصاد ایران، این کشور با جایگزین کردن سیاست های مختلف، از خود انعطاف نشان داده است. «آسیاگرایی»، «غرب گریزی» یا «نگاه به شرق» در سیاست خارجی از سال ۲۰۰۵م، در کنار راهبرد مقام معظم رهبری مبنی بر «اقتصاد مقاومتی» از سال ۲۰۱۲م، در مسیر دستیابی به خودکفایی و خوداتکایی ازجمله این سیاست های جایگزین بوده است. اقتصاد مقاومتی ایران، با تمرکز بر تولید داخلی، و اتکا به انباشت ذخایر فناوری و صنعتی، بیشتر در مسیر دستیابی به پایداری به پیش رفته است تا کاهش وابستگی به کالاهای وارداتی و صادرات نفت. ایران با چنین رویکردهایی توانسته است آثار کوتاه مدت و میان مدت تحریم ها را کاهش دهد، اما درحال حاضر درگیر آثار متاخر این تحریم ها شده است، ازجمله کمبود سرمایه گذاری های ضروری برای رشد بلندمدت، با خطر آشکارشدن دورماندن از صنایع. در سال های اخیر، ایران روابط اقتصادی و امنیتی خود را با چین از طرق زیر تحکیم بخشیده است: توافق های دوجانبه و چندجانبه، در کنار همکاری های منطقه ای و فرامنطقه ای، ازجمله عضویت اخیر در سازمان همکاری شانگهای (اسکو) و بریکس، هم زمان با توافق های تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا. در این مطالعه، با استفاده از رویکرد استنباطی و روش های کیفی تلاش شده است تغییرات اخیر ایران به سمت منطقه گرایی جدید با تاکید بر منافع و فرصت های جذب سرمایه گذاری های لازم بررسی شود. در نهایت، به این نتیجه دست یافتیم که این تحولات برای بازگرداندن تعادل اقتصادی به شرایط قبل از تحریم ها با بهره گیری از افزایش نقش منطقه گرایی جدید در بروز نظم چندقطبی و ظهور جنوب جهانی اهمیت حیاتی دارد.

Keywords:

تحریم های اقتصادی , سیاست خارجی ایران , غرب گریزی , منطقه گرایی جدید