مطالعه جایگاه «بازپرس» در قانون قدیم و جدید آیین دادرسی کیفری

بازپرس، یک عنوان برای دو مقام محسوب می شود؛ بدین معنا که دو شان کاملا متفاوت تحقیقاتی و قضایی را در خود جمع کرده است. همچنین، بازپرس مقامی است که ویژگی های بی ­طرفی قوه قضائیه، مهارت ­های تحقیقی و تخصصی پلیس و نیز ویژگی­ های قضات هیات منصفه عالی را در خود جای داده است. فرآیند دادرسی کیفری با کشف جرم آغاز شده و سپس تعقیب جرم از سوی دادستان به عنوان نماینده جامعه صورت می ­گیرد. تحقیق یا جمع ­آوری دلایل مربوط به جرم نیز پس از تعقیب، از سوی بازپرس انجام شده و بعد از آن پرونده برای رسیدگی به دادگاه می ­رود. دادرسی کیفری ایران به تبعیت از دادرسی کیفری فرانسه، بر مبنای وجود بازپرس طراحی شده و این در حالی است که جامعه جهانی به حذف این نهاد در دادرسی کیفری تمایل دارد. در ایران، بازپرس بر اساس شان تحقیقی خود اقدام به جمع ­آوری دلایل کرده و از سوی دیگر بر اساس شان قضایی خود راجع به آزاد یا بازداشت بودن افراد تصمیم­ گیری می ­نماید. بازپرس در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ زیردست دادستان قرار داده شده و سایه دادستان بر سر او مستدام است. عمده قرارهای بازپرس باید به تایید دادستان برسد و محقق شدن آثار قرارها ممکن نیست مگر آن که تصمیمات بازپرس به تایید دادستان رسیده باشد. حتی قرار منع تعقیب بازپرس بدون تایید دادستان منشا هیچ اثری نمی ­باشد. در واقع، بازپرس یک قاضی بی ­طرف است و بر اساس قانون باید بی ­طرفی را در جمع ­آوری دلایل رعایت کند و بایستی زیر چتر قاضی تعقیب (دادستان)، تمام جرایم را تعقیب کند بدون آن که حق اعمال صلاحدید داشته باشد.

Keywords:

Preliminary Investigation , Criminal Procedure , Investigator , Investigative Tasks , Judicial Functions