سنجش کمیت و کیفیت تمدنی دولت طاهریان در خراسان؛ عهد طاهر بن حسین و پسرش عبدالله (حک: ۲۳۰-۲۰۵ ق)

در میان تمدن پژوهان، یکی از مظاهر مهم تمدن ها در همه ادوار تاریخی، پیدایش دولت ها بوده و هستند و طبعا اقدامات بنیان گذاران آنها در شیوه تاسیس و سپس حکمرانی است که می تواند کمیت و کیفیت زیست تمدنی جامعه در آن دوره تاریخی و در قلمرو آن دولت را نشان دهد. مساله این پژوهش با این فرض که دولت طاهری در عهد طاهر و پسرش عبدالله (۲۳۰-۲۰۵ ق) در خراسان، به دلیل برپایی متفاوت و سبک حکمرانی ویژه و اقدامات پرشمار در مسیر حفاظت از این ویژگی و امتیاز، بر کمیت و کیفیت جامعه خراسانی افزوده است، چیستی معیار سنجش این ادعاست. در بررسی انجام شده که با روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته، این نتیجه حاصل شد که تدوین یک مرامنامه حکمرانی توسط طاهر، موسس این سلسله و پایبندی پسرش عبدالله به اجرای آن، ضمن اثبات ادعای برپایی متفاوت در قیاس با دیگر دولت ها در جهان اسلام، تبیین معیار روشن عدالت اندیشی در بندبند محتوای مرامنامه توسط طاهر و عدالت گستری در همه ابعاد حکمرانی شناخته شده در عهد عبدالله، سنجه و ترازوی مناسبی فراهم آورده که با توجه به ارتباط واقعی میان عدالت اندیشی و بینش تمدنی و عدالت گستری و کنش تمدنی، می توان ادعای کمیت و کیفیت تمدنی برتر داشتن جامعه خراسانی را در این دوره اثبات کرد و آن را در حوزه برقراری امنیت عمومی، کارآمدی دولت از طریق شایسته سالاری و رونق عمران و آبادانی و ساخت و اصلاح زیرساخت های رشد اقتصادی نشان داد.

Keywords:

طاهربن حسین , عبدالله بن طاهر , عدالت , بینش تمدنی , کنش تمدنی , خراسان