مطالعه خاستگاه فرم و نقش صراحی و جام دوره قاجار به عنوان مرجع طراحی فرمی محصول مشابه برای کاربر امروز

سفره غذا، نه تنها جایی برای گردهم آمدن نسل ها به منظور خوردن و آشامیدن است، بلکه نشانگر فرهنگ و هنر مردمان در گذر زمان است. بخشی از سنت ها و آداب و رسوم فرهنگی خوردن و نوشیدن بر سر سفره های غذا بین نسل ها منتقل می شود. در جریان این انتقال، نقش ظرف، همسان مظروف از اهمیت بسیاری برخوردار است. ایرانیان از دیرباز مطابق سبک زندگی و فرهنگ خود، ظروف خاصی را برای سفره های غذای خود طراحی می کردند به کار می بردند؛ اما اکنون سفره غذای ایرانی، میراث دار مناسبی برای ظروف غذا، به ویژه نوشیدنی نیست. ظروف بلور و چینی کپی شده از طرح های چینی، چک و ژاپنی، سفره های غذا را پر کرده اند. از طرفی، مردم امروز تمایل اندکی به استفاده از ظروف با طراحی متعلق به گذشته در کنار ظروف مدرن خود بر سر سفره دارند. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که برای طراحی محصولی امروزی با ویژگی های هنر ایرانی-اسلامی چه باید کرد؟ به همین منظور برای طراحی ظرف نوشیدنی بر مبنای طراحی ایرانی، به نمونه ای از جام و صراحی از دوره قاجار مراجعه شد. این نمونه، محصولی موفق در زمان خود و برای کاربر امروز، خاطره انگیز است. برای دستیابی به کلیدهای طراحی محصول براساس طراحی ایرانی، پس از بررسی نمونه های قدیمی تر این صراحی در دوره صفویه و استخراج ویژگی های شاخص طراحی ایرانی، محصول موردنظر از نظر زیبایی شناسی بررسی شد. نتایج این مطالعه به این نکته اشاره می کند که نحوه به کار بردن اصول پایه طراحی، چون نظم، ریتم، عامل مفروض و نحوه تعریف محور در طراحی محصول، به طرح آن هویتی ایرانی می بخشد و بازتعریف این مفاهیم پایه، برمبنای خواست مردم امروز، آن را برای مخاطب خود قابل پذیرش می سازد.

Keywords:

هنر صفویه , هنر قاجار , طراحی احساس گرا , صراحی , جام