دستورالعمل های روش شناختی در استخراج مسائل در موضوع رابطه معنویت و فلسفه اسلامی

مسئله معنویت، مسئله ای نوپدید نیست، بلکه به عنوان دغدغه همیشگی در دوره ها و مکان های مختلف –و البته تحت عناوین مختلف- مورد توجه بوده است. سفر به دوره های مختلف فلسفه اسلامی، با همراه داشتن توشه پرسش های معاصر، به ما اجازه می دهد که نظام مسائل این حوزه را در فلسفه اسلامی رهگیری کرده و این سنت را به سخن درآوریم. این کار که تلاشی توامان –توجه به حوزه معنویت و توجه به سنت فلسفه اسلامی- را خواستار است نیازمند دستورالعمل های روشی برای بهبود نتیجه است. آگاهی از حوزه مباحث معنویت و مطالعه میان رشته ای/ چند رشته ای مهم ترین دستورالعمل روشی در بخش اول است؛ زیرا داشتن پرسش های طبقه بندی شده امری ضروری برای ایجاد هر نوع گفتگوی ثمربخش است. کل گرایی که سبب یکسان پنداری مکاتب فلسفی در سنت اسلامی می شود، نگاه موضعی که درهم تنیدگی فلسفه با تفسیر، کلام و عرفان را مورد غفلت قرار می دهد، و شباهت گرایی لفظی که ارتباط دوره جدید با قدیم را تنها از مسیر کلمات مشابه پیگیری می کند، مهم ترین مواردی هستند که پرهیز از آنها در بخش دوم (توجه به سنت فلسفه اسلامی) ضروری است. توجه به تضمین چند مسئله معاصر در یک مسئله سنتی، پخش بودگی یک مسئله جدید در چند مسئله سنتی، تطور تاریخی مسائل، و ظرفیت بالای استعاره های موجود در فلسفه اسلامی -از جمله، استعاره های «پرنده»، «نور»، و «آینه»- برای مفهوم سازی و استخراج گزاره های مرتبط با حوزه معنویت، از جمله اموری است که توجه به آنها ضرورت دارد.

Keywords:

معنویت , روش‎ شناسی معنویت , معنویت و فلسفه اسلامی , مسئله یابی حوزه معنویت