اصول و شیوه های جهاد تبیین از منظر نهج البلاغه

در ابتدای کلام باید به این مطلب اشاره کنیم که امیرالمومنین (ع) در نامه ۴۷ نهج البلاغه که وصیتنامه اخلاقی حضرت هست به سه نوع عملیاتی جهاد اشاره فرموده اند : جهاد مالی (باموالکم )، جهاد جانی (و انفسکم )و جهاد تبیین (و السنتکم )و این وصیتنامه منحصر به فرزندان و خانواده امام نشده که بگوییم به زمان خاصی مربوط و منحصرشود،مبلکه ی فرموده (ومن بلغه کتابی ) به هرکس که این نامه می رسد، لازم است به این وصیتنامه پایبند باشد. جهاد تبیین که اخرای بطور خاص در فرمایشات مقام معظم رهبری اشاره شد، دغدغه مبارکی است که منشا گرفته از سیره عملیاتی ائمه طاهرین (ع)است ، امیرالمومنین (ع)در فرازی از خطبه مهم ۵۵اشارهدرصففرمودهین به است : فوالله ما دفعت الحرب یوما الا و انا اطمع ان تلحق بی طائفه فتهتدی بی و تعشو الی ضوئی، و ذلک احب الی من ان اقتلها علی ضلالها و ان کانت تبوء بآثامها .به خدا سوگند، هیچگاه جنگ را حتی یک روز به تاخیر نینداختم مگر به آن امید که گروهی از مخالفان به من پیوندند و به وسیله من هدایت شوندو با چشمان کم سوی خود پرتوی از راه مرا بنگرند و به راه آیند، چنین حالی را دوست تر دارم از کشتن ایشان در عین ضلالت ، هرچند، خود گناه خود به گردن گیرند. برای هر عملی در اسلام ارکان و چارچوبی مطرح شده است مثل ارکان نماز، ارکان روزه، ارکان حج ، ارکان امربه معروف و نهی از منکر و... و جهاد هم عملی است که از ارکان مستثناء نبوده و برای آن هم چارچوبی در نهج البلاغه ذکر شده است . در حکمت ۳۱ نهج البلاغه برای جهاد ارکانی ذکر شده است که می تواند تمام اقسام جهاد را به طور عام در بر بگیرد ولی بطور خاص با توجه به یکایک ارکانی که در این حکمت ذکر شده است ،جهاد تبیین را بیشتر پوشش می دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که فاکتور های مورد بحث ارتباط عمیق و غیر قابل اجتنابی با هم دارند و رابطه معنا داری بین داده های پژوهش وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت نظرات پژوهشگران رشته الهیات و معارف اسلامی پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است . از این رو پیشنهاد می شود مباحث اصول و شیوه های جهاد تبیین و جهاد تبیین از منظر نهج البلاغه در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح گردد.

Keywords:

الهیات , امام علی (ع) , جهاد تبیین , نهج البلاغه