بررسی کاربرد ادعیه صحیفه سجادیه در مواجهه با مسئله شر

مسئله شر به عنوان پناهگاه الحاد، در مباحث فلسفی از دو حیث نظری و وجودی برخوردار است و در پاسخ به آن دفاعیه ها و نظریات عدل الهی مختلفی بیان شده است . امام سجاد-علیه السلام- نیز در کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه و در قالب ادعیه گوناگون به طرح و بررسی این مسئله پرداخته اند. در این مقاله تلاش شده است کاربرد صحیفه سجادیه در مواجهه با مسئله شر به صورت توصیفی بیان شود.شیوه رویارویی ایشان را می توان ذیل نظریات عدل الهی گنجاند. امام سجاد-علیه السلام- ضمن نسبی دانستن شر در مقایسه با تبعات آن و طاعت و معصیت الهی ، برای حل این معضل مخاطب را در قالب سه مرحله پیش می برند: مرحله نخست همدردی با انسان رنج دیده و بیان پیش فرضهای الهیاتی است . در این مرحله برخلاف نظریاتی که شرور را عدمی می دانند اذعان به وجود شرور دارند و از رنج و مصیبت وجود آنها به درگاه خداوند دادخواهی می کنند. پیش فرضهای امام در طرح مسئله شر اعتراف به علم ، قدرت، خیریت و عدل مطلق الهی است . در مرحله دوم حضرت سجاد-علیه السلام- به ارائه دو راهکار نظری و عملی می پردازند. ایشان در راهکار نظری با توجه به عدل الهی و اشاره به برخی حکمت های شرور مانند: کفاره گناهان، هشدار برای توبه ، پاداش اخروی ، قدر دانستن نعمات پیشین و... جایگاه شرور را در عالم روشن می کنند و موجب تبیین فرد از حیث نظری و همچنین تسکین روانشناختی می گردند. در راهکار عملی با توسل به علم و قدرت و خیریت الهی از خدا می خواهند که با اعمال قدرت و مساعدت و نیروبخشی به خود فرد، شرور را از میان بردارد. امام در مرحله سوم نتیجه عرض حاجت به درگاه خدا و دادخواهی را کسب رضای خدا و احساس رضایت و خشنودی خود شخص می دانند و به درگاه خدا دعا می کنند که در صورت عدم رفع بلا، بخشایش و رحمتی نصیب وی نماید.باید توجه داشت که مسئله شر از ابتدا با پیشفرضهای الحادی طرح شده و انسان آسایش طلب را محور اینطرح مسئله قرار میدهد.

Keywords:

مسئله شر , نظریه عدل الهی , صحیفه سجادیه , دعا , امام سجاد-علیه السلام-