بررسی تنوع اسیدهای تری ترپنیک موجود در عناب .Ziziphus jujuba Mill از رویشگاه های مختلف ایران

اسیدهای تری ترپنیک به خصوص اسید بتولینیک، اسیداولئنولیک و اسید اورسولیک به عنوان اجزای زیست فعال مهم در میوه عناب .Ziziphus jujuba mill دارای خواص درمانی در بسیاری از بیماریها از جمله سرطان می باشند. اما مقادیر این اسید های تری ترپنیک ممکن است در شرایط جغرافیایی و کشت متفاوت، یکسان نباشند. بدین منظور، از عناب کشت شده در باغات مربوط به ۲۹ رویشگاه متفاوت از شرق، شمال شرق، جنوب، مرکز، و غرب در استان های مختلف ایران در اواخر فصل تابستان نمونه برداری گردید. با استفاده از الکل ۹۶ درصد به عنوان حلال و با نسبت مایع به جامد ۱۵ میلی لیتر بر گرم تحت امواج فراصوت با دمای ۴۰ درجه سانتیگراد، زمان امواج دهی ۳۵ دقیقه اسید تری ترپنیک های موجود در پودر عناب خشک استخراج و سپس به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا همراه با آشکار ساز ناحیه مرئی و ماورای بنفش اندازه گیری شده اند. پس از آن تجزیه تحلیل آشیانه ای و آزمون توکی بر روی داده های بدست آمده انجام شد، که نتایج نشان داد، فقط مقدار میانگین اسید بتونیلیک بین اکوتیپ ها تفاوت معنی داری دارد. همچنین مطابق تجزیه و تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی بر اساس میزان تنوع این سه اسید تری ترپنیک، اکوتیپ های مورد مطالعه به چهارخوشه تقسیم بندی گردید و نتایج نشان داد، خوشه ۱ که مربوط به مناطق شرق و شمال شرق ایران بوده حاوی بیشترین مقدار این سه اسید تری ترپینیک ها است، در مقابل تجزیه تحلیل واریانس بین خوشه ها نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین آنها وجود ندارد. نتایج حاصل از آمار نشان داد که شرایط اقلیمی ، کیفیت خاک ، بذر و نحوه کشاورزی می تواند در تغییر یا عدم تغییر مقدار اسید تری ترپنیک ها در عناب تاثیر گذار باشد.

Keywords:

اسید بتولینیک , اسیداولئنولیک , اسید اورسولیک , امواج فراصوت , تحلیل خوشه ای