مطالعه دانش بومی گیاهان دارویی مورد استفاده در روستای چهارچشمه ( شهرستان خمین، استان مرکزی)

اتنوبوتانی به عنوان شاخه ای از دانش بومی، به بررسی چگونگی استفاده افراد یک قوم یا جامعه از گیاهان یک منطقه می پردازد. علی رغم پیشرفت های عظیم در تولید داروهای شیمیایی، استفاده از داروهای گیاهی و سنتی همچنان کارآمد و غیرقابل جایگزین به نظر می رسد. هدف از این پژوهش، شناخت گیاهان دارویی مورد استفاده مردم در روستای چهارچشمه از توابع استان مرکزی است. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش پیمایش صحرایی لیست فلورستیک منطقه مورد نظر تهیه گردید و سپس با استفاده از پرسش نامه هایی، دانش بومی اهالی منطقه نظیر نام محلی گیاه، اندام مورداستفاده، طریقه مصرف و کاربرد گیاهان دارویی منطقه از طریق روش های مصاحبه آزاد، نیمه ساختار یافته و مشارکتی با افراد بومی به دست آمد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، تعداد ۴۱ گونه گیاهی متعلق به تعداد ۱۷ خانواده مورد استفاده مردم روستای چهار چشمه قرار می گیرند. از این میان، خانواده های Lamiaceae، Fabaceae، Asteraceae و Apiaceae از بیشترین اهمیت برخوردارند. بالاترین مقدار فراوانی نسبی ثبت (RFC) به ترتیب متعلق به گونه های چای کوهی (۸۵/۰)، پونه (۷۶/۰)، آویشن (۷۵/۰) و نعناع (۷۲/۰) بود. شایع ترین کاربرد این گیاهان دارویی جهت رفع اختلالات گوارشی و تنفسی بود. مردم این منطقه از این گیاهان دارویی بیشتر به صورت جوشانده، عرق گیری، استفاده موضعی و پودر بهره می برند. بر اساس نتایج این تحقیق می توان نتیجه گرفت که استفاده از دانش بومی اهالی روستای چهارچشمه می تواند جهت ارتقاء آگاهی افراد امروزی در زمینه بهره برداری از گیاهان دارویی به عنوان جایگزینی برای داروهای شیمیایی تلقی گردد و در صنعت داروسازی نیز می توان از این ترکیبات طبیعی برای کاهش عوارض ناشی از مواد شیمیایی بهره جست.

Keywords:

گیاه مردم شناسی , اختلالات گوارشی , درمان , مصاحبه