بررسی اثر برخی کودهای آلی و شیمیایی بر ویژگی های کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی آویشن

باتوجه به نقش بسیار ارزشمند و مهم کودهای آلی در تولید کمی و کیفی گیاهان دارویی و نقش ارزشمند این گیاهان در صنایع غذایی، این تحقیق جهت بررسی اثرات کودهای آلی و شیمیایی بر میزان تولید اسانس و ترکیبات موثره اسانس گیاه دارویی آویشن باغی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در دو سال زراعی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام شد. تیمارها شامل تیمار شاهد (عدم کود دهی)، کودهای اسبی، گوسفندی، گاوی، مرغی، ورمی کمپوست و کود کامل شیمیایی بود. هر کدام از کودهای دامی و ورمی کمپوست به میزان ۲۰ تن در هکتار در زمان تهیه بستر و کود کامل یوروسالید به میزان ۵/۱ گرم در یک لیتر آب، به صورت محلول پاشی دوبار با فاصله زمانی ۳ هفته بعد از مرحله ۱۰ برگی شدن گیاه؛ استفاده شدند. شاخسار هوایی نمونه های گیاهی، قبل از زمان گلدهی در زمان اوج رویش (۲۵۲-۲۷۰ برگی) و ابتدای گلدهی به طور جداگانه از هر کدام از تیمارهای مورد بررسی در انتهای مرداد ماه تهیه شدند. ۱۰۰۰ گرم از ساختار هوایی در هر تکرار با آب ترکیب گردیده و اسانس گیری به روش تقطیر با بخار آب توسط دستگاه کلونجر و شناسایی ترکیبات اسانس توسط کروماتوگرافی گازی صورت گرفت. بیشترین میزان وزن خشک (۱/۱۷±۳۵۲ گرم در مترمربع در سال نخست و ۹/۱۸±۰۴/۳۵۹ گرم در مترمربع در سال دوم) و اسانس (۱/۰±۹۱/۰ درصد در سال اول و ۰۱/۰ ±۱/۱ درصد در سال دوم) متعلق به تیمار کود کامل بود که هم گروه با کود مرغی و ورمی کمپوست قرار گرفت. چهار ترکیب کارواکرول، پاراسیمن، گاماترپینن و تیمیل استات از دسته مونوترپن های حلقوی در تیمارهای مختلف بیش از ۶۰ درصد از ترکیبات اسانس را به خود اختصاص دادند. تعداد ۲۹ ترکیب موثره در اسانس تمام نمونه های گیاهی تحت تیمارهای مختلف بدست آمد.

Keywords:

اسانس , آویشن باغی , کود شیمیایی , کود آلی