پدیدار «نه خود» و مسائل پیرامون آن در فلسفه بودا

از اصلی ترین آموزه های بودا، «ان آتا» یا «نه خود» است که می توان گفت مهم ترین پروتست وی به نظام فکری هندوست. درواقع از این منظر، هیچ «خود» مستقلی وجود ندارد و «خود» از «پنج توده» تشکیل شده است؛ از این رو ماهیت شخص، مبتنی بر این واقعیت است که آنچه به صورت یک « فرد» ظاهر می شود، ترکیبی همیشه متغیر یا در حال تغییر از پنج اسکانداست. بنابراین از منظر بودا آنچه باید مطالعه شود، خود وجود نیست، بلکه نمودها یا پدیده هایی است که آن را دربر گرفته اند. این شیوه از «خود» را «خود فرایندی» نیز نامیده اند؛ یعنی خودی که از سلسله ای فرایند مستمر و متداخل ساخته شده است که تفاوت هستی شناختی در برابر دیگر فرایندها که در تغییر دائمی هستند، ندارد. همچنین در تعریفی دیگر از این نظریه و با توجه به آموزه «راه میانه»، «نه خود» چیزی بین کرانه های هستی و نیستی است که نه «هست مطلق» و نه «نیست» را می توان بر آن اطلاق کرد. بنابراین می توان این طور بیان کرد که بودا نه به سلب حقیقی خود، بلکه به نوعی دیگر از «وجود»، یعنی به وجود «نه - خود» قائل بوده است. در این تحقیق کوشیده شده است به روش توصیفی - تحلیلی و با رجوع به سخنان منسوب به خود بودا در سه سبد و نه تحلیل های مکاتیب بعدی بودایی، مفهوم «نه - خود» تبیین و تحلیل گردد.

Keywords:

نه خود , ان آتا , بودا , نپایندگی , تهیت , سمساره , راه میانه