تحلیل تاویل های نمادمحور در سروده های عطار

پیشینه ادبیات عرفانی فارسی، چشم اندازهایی زیبا فراروی ما قرار می دهد؛ به ویژه هنگامی که با قرآن و حدیث پیوند می خورد. نویسندگان و شاعران عارف مسلک، نه تنها بر بهره برداری متعارف از این دو منبع اصلی اسلام تاکید داشته و به آن سفارش کرده اند، بلکه با نگاه خاص و هنری خویش، موجب ترغیب دیگران به استفاده از این منابع شده اند. عطار نیشابوری از این زمره است. او در سروده های خود هنگام مواجهه با آیات و روایات، افزون بر نگاه متعارف، گاه نگاهی تاویلی و بلاغت محور دارد. این پژوهش بر آن است که با روشی توصیفی-تحلیلی، نمونه هایی از تاویل های بلاغی و نمادمحور او را معرفی کند. یافته ها نشان می دهند در شعر عطار، برخی از نمادها از جمله قبله، آیه نور، داستان ابراهیم و مبارزه با نمرود، ذبح کردن اسماعیل، فرعون و قارون، جلوه ای منحصر به فرد دارند که این حاکی از توجه خاص او به تاریخ انبیاست. همچنین مشاهده شده است که گاهی عطار در تاویل های خود، میان نمادهای اساطیری و عرفان پیوند می زند تا اندیشه های عرفانی خویش را عرضه کند. همچنین گاه خردمندان دیوانه، سخنگویان او برای اعتراض به نابسامانی های جامعه می شوند.

Keywords:

قرآن , حدیث , تاویل , نماد , سروده های عطار