جایگاه روایت شناختی و بلاغی نیایش در مثنوی

اگر نیایش های مثنوی را از چشم اندازی روایت شناختی و بلاغی بنگریم، با جلوه های هنری مناجات ها آشنا می شویم و نیز جوانبی از جهان شناسی مولانا درباره پیوند و گفت وگوی آدمی با خداوند. نیایش های مثنوی غالبا ناگهانی پدیدار می شوند. گاهی سرگردان می شویم که نیایش ها از زبان راوی بیرون می آیند یا از شخصیت داستان؛ حتی گاه در متن قصه نیایش نیستند. نیایش ها بیشتر در لحظه هایی ویژه از ماجرا نمایان می شوند و جلوه ای از شخصی ترین تجربه های آدم ها را می نمایند. جنس زبانی که مناجات ها در آن جلوه می کنند نیز درخور توجه است. نیایش ها از سویی در کشاکش تعلیق داستانی و از سویی در گیرودار متناقض نمای تشبیه و تنزیه نوسان دارند؛ حتی در لحظه هایی راوی و شخصیت را در موقعیت تردیدآمیز دشواری قرار می دهند؛ میانه نیایش کردن یا نکردن. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی نیایش های مثنوی از چند منظر و شیوه بررسی می شود: روایت شناسی، داستان پردازی، بلاغت، زبان دین و تحلیل رابطه انسان و خدا.

Keywords:

مثنوی مولانا , بافت داستانی , جنس گفتار , نیایش , تشبیه و تنزیه