بازگشت منافع زائل شده؛ استقرار و استرداد دیات (خلاءزدایی قانونی از جنایت بر منافع)

جنایت بر منفعت با صورت­های متفاوتی مواجه است؛ گاهی منفعت عضو برای همیشه زائل شده و گاهی بعد از مدتی بازمی­گردد. اگر منفعت برای همیشه زائل بماند، حکم دیه آن با پیچیدگی خاصی مواجه نیست. اما تصمیم درباره حکم دیه در ابتدای جنایت با توجه به عدم گذشت زمان، محل مناقشه با عنوان «استقرار دیه» است. همچنین تصمیم درباره حکم دیه در فرضی که منفعت زائل شده بعد از مدتی به مجنی ­علیه بازگردد، محل مناقشه با عنوان «استرداد دیه» است. زوال منافع، بدون گذشت زمان و همچنین بازگشت منافع بعد از گذشت زمان، دارای فروض متفاوتی است که تصمیم درباره استقرار و استرداد دیه را با صورت­ های چالشی مواجه می­کند؛ مانند دیدگاه تخصصی پزشک درباره بازگشت و عدم بازگشت منفعت در همان ابتدای جنایت، یا مانند آن که منفعت زائل شده تا چه زمان بعد از وقوع جنایت می­تواند بازگشت موثر در تصمیم حقوقی داشته باشد. تتبع در قانون مجازات اسلامی، بیانگر عمق خلا قانونی دیات در فروض بازگشت منافع است. نخستین گام پژوهشی در مقاله پیش­رو، به تنظیم ساختاری با فروض منسجم فقهی و پزشکی برای ارزیابی دیه بازگشت و عدم بازگشت منافع بازمی­گردد. گام بعدی پژوهش، ناظر بر ساختار مذکور به ارزیابی آرای صاحبنظران فقه و حقوق درباره استقرار و استرداد دیه منحصر می­شود. با استمداد از روش توصیفی - تحلیلی اثبات می­شود که حکم استقرار دیه در ارتباط مستقیم با نظر تخصصی پزشک مبنی بر عدم بازگشت منفعت است. همچین حکم به استرداد دیه، منحصر در بازگشت منفعت تا قبل از اتمام زمان مضبوط خواهد بود.

Keywords:

جنایتجنایت , منفعت , استقرار , استرداد , دیه