تنوع عملکرد و صفات مورفولوژیکی در برخی جمعیت های ایرانی گونه Agropyron pectiniforme

با توجه به بالا بودن عملکرد و کیفیت علوفه در گونه Agropyron pectiniforme از این گونه برای احیاء مراتع و تولید علوفه استفاده می شود. به‎منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت­های این گونه، بذر ۱۶ جمعیت از مناطق مختلف کشور جمع آوری شد و در ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال­های ۸۴-۱۳۸۳ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین جمعیت­ها برای کلیه صفات در سطح احتمال ۱ درصد معنی­دار بود. جمعیت­های زنجان ۴۸۷، تبریز ۷۰۷ و گرگان ۷۵۶۵ با عملکرد علوفه ۹۶ لغایت ۱۱۹ گرم در بوته و عملکرد دانه ۲۵ تا ۳۳ گرم در بوته از لحاظ هر دو صفت پرمحصول بودند که در بین آنها جمعیت­های زنجان و گرگان زودرس بودند و جمعیت تبریز وزن هزار دانه بیشتری داشت. همبستگی بین عملکرد علوفه و بذر مثبت و معنی­دار بود و هر دو صفت با ارتفاع بوته، تعداد ساقه و طول سنبله همبستگی مثبت و معنی­دار داشتند. با استفاده از تجزیه خوشه ای به‎روش Ward جمعیت­ها به سه گروه تقسیم شدند که جمعیت های خوشه۱ دیررس با عملکرد متوسط، جمعیت­های خوشه ۲ پرمحصول، متوسط­رس و جمعیت های خوشه۳ کم محصول و زودرس بودند. صحت گروه‎بندی جمعیت‎ها با استفاده پراکنش جمعیت‎ها بر اساس دو مولفه­ اصلی اول و دوم در تجزیه به مولفه های اصلی و همچنین فاصله ماهالانوبیس بین خوشه ها تایید شد. نتایج نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین خوشه های ۲ و ۳ به‎دست آمد و به‎همین دلیل جمعیت های این دو خوشه به‎عنوان والدین هیبرید در تولید واریته های ترکیبی پیشنهاد شدند. جمعیت زنجان ۴۸۷ با داشتن عملکرد بذر و علوفه بیشتر به‎عنوان جمعیت مطلوب معرفی شد. ضریب همبستگی منتل بین ماتریس فاصله های ژنتیکی جمعیت ها با فاصله جغرافیایی محل جمع آوری آنها معنی دار نبود. به‎طور کلی نتیجه گیری شد که صفات مورفولوژیکی حاوی اطلاعات مهمی برای حفاظت و بهره برداری از ذخائر ژنتیکی می باشند و می توان از آنها در برنامه­های به نژادی گیاهی گونه  A. pectiniformeدر آینده استفاده کرد.

Keywords:

Agropyron pectiniforme , تنوع ژنتیکی , تجزیه خوشه ای , صفات مورفولوژیکی