رویکردهایی برای طراحان معمار و شهرساز ، جهت تقلیل انرژی مخرب ناشی از ضربه درساختمان های مجاور به هنگام زلزله

حرکات نیرومند زمین با بزرگی های نسبتا زیاد، خطرناک ترین بارگذاری زلزله هستند که سازه باید آن را تحمل کند. رکوردهای ثبت شده از زلزله های اخیر نشان میدهد که جنبش زمین در نزدیک گسل دارای خصوصیات ویژه ای می باشدکه با حرکات زمین در مناطق دور از گسل متفاوت است. از طرفی گرانی زمین در ایران و تمایل فرهنگی کشور به ساخت و سازهای انفرادی در کوی و برزن این مرز و بوم منجر به ملاحظات متعدد و سلایق متفاوت معماری را موجب شده است. لهذا ضربه ساختمانهای مجاور به همدیگر از جمله خطراتی هست که به هنگام زلزله امکان دارد اتفاق بیافتد و لذا بررسی روش های کاهش و یا حتی المقدور حذف مخاطرات آن را در ساختمانها الزامی می نماید. این مهم در مراحل طراحی معماری و شهرسازی نیز با لحاظ رویکرد های سازه ای می تواند در کنترل میزان موثر بودن ضربه ملاک عمل قرار گیرد. آیین نامه های جدید طراحی شامل الزاماتی جهت جداسازی لرزه ای در مراحل طراحی معماری برای ساختمانهای همجوارهستند، با وجود این قسمتهای وسیعی ازشهرهای واقع شده درمناطق فعال لرزه ای،قبل ازایجاد این الزامات ساخته شده اند و لذا تقریبادرهرشهری ساختمانهای بسیاری پیدامیشوند که بااحتمال برخوردبه یکدیگرساخته شده اند . لذا به شدت مستعدآسیب ناشی از ضربه می باشند. همچنین درکلان شهرها به علت قیمت بالای زمین دیدگاههای مختلف درمورداجرای فاصله بین ساختمانها خصوصادرمیان افرادذینفع درساخت وسازوصاحبان ساختمان به عنوان کارفرماوجود دارد. بنابراین غیر از الزامات و محاسبات سازه ای ، ملاحظات و رویکرد های معماری مانند حجم ، تشابه کاربری بناها ، ارتفاع طبقات بر حسب نوع معماری ، میزان بارگذاری ناشی از نوع طراحی ساختمان و ... نیز می تواند در کنترل پدیده ضربه موثر باشد. در این مقاله ضمن معرفی پدیده ضربه ، با رویکرد میان رشته ای عمران / معماری به برخی از این ملاحظات معماری اشاره شده و پیشنهاد هایی جهت تقلیل انرژی ناشی از ضربه در مرحله طراحی معماری ارایه شده است. ضمن استفاده از مطالعات پیشین وروش تحقیق تحلیلی – توصیفی ، زاویه دید مشترک میان رشته ای عمران و معماری به موضوع امر ، یک نمونه مدل سازی در محیط نرم افزار sap انجام شده و با مدل آزمایشگاهی صحت سنجی گردیده است. در نهایت رویکردهایی برای طراحی معماری و شهرسازی ، به منظور کاهش خطرات ناشی از ضربه ساختمان های مجاور به هنگام زلزله و طراحی آگاهانه معماران ارایه شده است.

Keywords:

معماری , شهرسازی , رویکرد , سازه , زلزله , ضربه , ساختمانهای مجاور