گونه شناسی و نقد دیدگاه های مستشرقان پیرامون مساله جمع قرآن

قرآن کریم طی ۲۳ سال به صورت تدریجی بر رسول اکرمk نازل گردید. به گواهی تاریخ آن حضرت از همان ابتدا بر گردآوری و نگارش قرآن کریم اهتمام داشت. مدت ها پس از وفات آن حضرت درباره فرآیند گردآوری قرآن کریم میان دانشمندان مسلمان اختلاف افتاد و تا به امروز نیز این مسئله محل بحث و گفتگو است. عالمان، جمع آوری قرآن را به دو گونه تفسیر می کنند: جمع در زمان رسول خداk، و پس از رحلت آن حضرت. خاورشناسان نیز از اوایل قرن ۱۹میلادی به پژوهش حول قرآن کریم روی آورده، نظرات مختلفی در این زمینه مطرح کردند. اولین خاورشناسی که به طور مفصل به این موضوع پرداخت، نولدکه، قرآن پژوه آلمانی در کتاب «تاریخ قرآن» است، و در پی او دیگر مستشرقان و دانشمندان مسلمان نیز دست به پژوهش های متعدد در این زمینه زدند. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که دیدگاه های مستشرقان حول مسئله جمع آوری قرآن در چند دسته قابل طبقه بندی و گونه شناسی است، و چه نقدهایی بر نظریه های آنها وارد است. به صورت مختصر با به کارگیری روش توصیفی انتقادی این نتیجه حاصل شد که پنج گونه نظریه در موضوع جمع آوری قرآن میان مستشرقان متداول است و هرکدام، کم وبیش، اشکال های متعددی ازقبیل ایصال به مطلوب، نبود تتبع کافی در منابع اسلامی، برداشت مقطعی از منبع، نگاه تاریخی غلط، و غیره دارند.

Keywords:

جمع آوری قرآن , تاریخ قرآن , مستشرقان , تحریف , مصحف , نزول