ارزیابی عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با مدلسازی نوین مبتنی بر رویکرد متناسب با شرایط خاص اقتصاد ایران

واحدهای اقتصادی برای حفظ و گسترش بازار فروش و کسب سود، باید با توجه به تنوع تقاضای مشتری و افزایش رقابت جهانی ، به طور مداوم به بهبود تولید، ارائه خدمات و توسعه فرایندهای فعالیت مطابق با نیازهای مشتری بپردازند. مشتری امروزی به محصولی با کیفیت و قیمت مناسب نیاز دارد. این امر مستلزم شناخت نیازهای مشتری و فرایندهای داخلی سازمان می باشد. ارزیابی عملکرد ابزاری است که می تواند عملکرد سازمان و کارکنان را به طور جامع و دقیق اندازه گیری کند. ارزیابی عملکرد ابزاری مهم برای سازمانها است زیرا به بهبود عملکرد سازمان و شفاف سازی فعالیت های آن کمک می کند. شرکت های بورسی و فرابورسی نیز قسمتی از محیط وسیع سازمانهای تولیدی می باشند که باوجود دارا بودن معیارهای غیرمالی بسیار، همواره به یک سیستم ارزیابی عملکرد فراگیر نیازمندند که علاوه بر معیارهای مالی ، معیارهای غیرمالی مختلفی ، آنها را نیز مورد ارزیابی قرار دهد. شرکت های بورسی و فرابورسی نیز مانند سایر سازمانهای تولیدی، به سیستم ارزیابی عملکرد جامعی نیاز دارند که علاوه بر معیارهای مالی ، معیارهای غیرمالی را نیز در نظر بگیرد. با توجه به مشکلات ابزارهای فعلی ارزیابی عملکرد، بسیاری از شرکت ها به دنبال ابزارهای جامع تری هستند که اهداف استراتژیک سازمان را با عملکرد آن پیوند داده و با ارائه مجموعه ای متوازن از شاخص های مالی و غیرمالی ، فعالیت های سازمان را به سمت نیازهای مشتری هدایت کند. ارزیابی متوازن روشی جدید است که سازمانها برای اجرای موفقیت آمیز استراتژیهای خود از آن استفاده می کنند. ارزیابی عملکرد متوازن، روشی است که علاوه بر معیارهای مالی ، معیارهای غیرمالی را نیز در نظر می گیرد. مدل ارزیابی عملکرد متوازن کاپلان و نورتون که در سال ۲۰۰۶ معرفی شد، در صنایع مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج استفاده از مدل ارزیابی عملکرد متوازن در صنایع مختلف جهان متفاوت بودهاست. در کشورهای غربی، این مدل موفقیتآمیز بوده است، اما در برخی موارد، شکست خورده است. نتایج استفاده از مدل ارزیابیعملکرد متوازن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله توانایی مدیران در درک و استفاده از مفاهیم این مدل . دمورا و همکارانمعتقدند که مدیران باید قبل از استفاده از مدل ارزیابی عملکرد متوازن، مفامیم این مدل را به طور کامل بیاموزند تا بتوانند از آن بهطور موثر استفاده کنند. مدل ارزیابی عملکرد متوازن برای کشورهایی طراحی شده است که بر اساس سرمای هداری اداره میشوند.در این کشورها، هدف اصلی شرکتها، حداکثرسازی سود سهامداران است و سایر ذینفعان، کمتر مورد توجه قرار میگیرند. از آنجاییکه مدل ارزیابی عملکرد متوازن برای کشورهای غربی طراحی شده است و جوامع غربی از جنبههای مختلف اجتماعی و فرهنگیبا ایران متفاوت هستند، در این تحقیق نیاز به طراحی و پیاد ه سازی یک مدل جدید برای ارزیابی عملکرد شرکتهای بورسی ایراناحساس میشود که با شرایط ایران مطابق باشد. از آنجا که شرکتهای ثبت شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دستیابی بهاهداف خود، برنامه استراتژیک تدوین م یکنند تا بتوانند به اهداف از پیش تعیین شده دست یابند و از سوی دیگر، سازگاری برنامهاستراتژیک انتخاب شده با سیاستها و ساختار شرکت، اهمیت دارد و کارایی و اثربخشی برنامه استراتژیک انتخاب شده را بهبودمیبخشد، بنابراین این تحقیق به عنوان یک نیاز تحقیقاتی ضروری است و علت استفاده از شرکتهای بورسی در ایران میباشد .همچنین جوامع غربی از جنبه های زیادی مانند زیرساختها، منابع سرمایه، سطح سواد، مشتریان، بازارها، ساختارهای سرمایه،مداخلات دولت و زمینههای اجتماعی و فرهنگی، با کشور ایران تفاوت دارند . بنابراین، استفاده از مدل ارزیابی متوازن سنتی که بادر نظر گرفتن جنب ههای مختلف نظام سرمای هداری ارائه شده است، کارایی و اثربخشی لازم را برای ارزیابی عملکرد شرکتهایپذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نخواهد داشت. از این رو، یکی از نوآوریهای این تحقیق، طراحی یک مدل جدید سیستمارزیابی متوازن برای ارزیابی عملکرد شرکتهای بورسی ایران است که از نظر ابعاد مذکور، هماهنگی، سازگاری و مطابقت بیشتریبا شرکتهای بورسی ایران داشته باشد . با توجه به مطالب ارائه شده، هدف اصلی این تحقیق این است که برای درک بهتر مدل سیستم ارزیابی متوازن، نیاز به یکدیدگاه جدید و نو وجود دارد که باید به طور مفهومی، توسعه داده شود و با شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران، سازگار شود .با توجه به نتایج این تحقیق، مدل جدید سیستم ارزیابی متوازن متناسب با شرایط کاری و تجارت در ایران که شامل دیدگا ههایمتفاوت میباشد، توسعه خواهد یافت .