تحلیل نقش عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاههای انسانی ایران با استفاده از GIS و Surfer (مطالعه موردی سکونتگاههای روستایی استان ایلام)

موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگیری آن در کمربند خشک کره زمین همراه با عوامل طبیعی دیگر در در پراکنش سکونتگاههای انسانی ایران اثرات زیادی داشته است . عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب ، دما و بارش، بسترهای طبیعی موثر در پراکنش و توزیع سکونتگاه های روستایی می باشند که برخی از آنها نقش موثرتری در این زمینه ایفا می کنند به منظور بررسی این عوامل (طبیعی ) از نرم افزار ArcGis وSurfer برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشه ها استفاده شد. در طی این فرایند، ابتدا بر اساس نقشه های پایه ، استقرارسکونت گاههای روستایی استان در رابطه با هر لایه تحلیل به عمل آمد. نتایج حاصله نشان می دهد از مجموع نقاط روستایی استان حدود ۹۰ درصد از روستاها حداکثر در ناحیه ۳ کیلومتری خود به یک رودخانه دسترسی دارند. دراین میان ۲۹۳ روستا یا بیش از ۵۱ درصد در فاصله یک کیلومتری از آبراهه ها استقرار یافته اند. همچنین حدود ۸۱ درصد از نقاط روستایی در زون ارتفاعی بین ۵۰۰ تا۱۵۰۰ متری قرار دارند که در طبقه بندی ارتفاعی استان با اراضی پایکوهی منطبق است . همچنین بررسی نقشه همبارش منطقه حاکی از آن است که که حدود ۴. ۷۸ درصد روستاهای دارای سکنه استان در پهنه های با بارش سالانه ۵۰۰ میلیمتر و بیشتر استقرار یافته اند. جمعبندی نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که دسترسی به منابع آب، توپوگرافی ، آب و هوا، به ترتیب در اولویت اول تا شوم بیشترین تاثیر را در پراکنش سکونتگاههای روستای استان اسلام داشته اند. در مجموع ویژگی بارز نحوه استقرار سکونتگاههای روستایی استان الگوی خطی است که به تبعیت از ساختمان و ساختار طبیعی محیط یعنی موقعیت توپوگرافی ، مسیر دره ها و شبکه آبراهه ها شکل گرفته است

Keywords:

عوامل طبیعی , سکونتگاه های انسانی , روستا , استان ایلام , GIS , Surfer