مفهوم، مبانی و آثار حق مقابله با انتساب خلاف واقع در حقوق مالکیت معنوی در کامن لا

در حقوق مالکیت ادبی و هنری ، حق انحصاری به دو دسته حقوق مادی و حقوق معنوی تقسیم می شود. حق معنوی حقی است انحصاری که با شخصیت مولف در ارتباط است . حق مقابله با انتساب خلاف واقع یکی از مصادیق حق معنوی است که در نظام حقوقی کامن لا و کشورهای پیرو آن به رسمیت شناخته شده است . به موجب این حق چنان چه اثری به طور نادرست به شخصی دیگر منتسب شود، آن شخص می تواند ادعا کند که آن اثر متعلق به او نیست . به عبارت دیگر هر شخصی حق دارد با انتساب نادرست و خلاف واقع یک اثر ادبی و هنری به خود مقابله کند. با دقت در مفهوم حق مقابله با انتساب خلاف واقع می توان گفت که این حق جنبه سلبی حق انتساب و در واقع همان حق انتساب است ؛ با این بیان که در حق انتساب، شخص اثر را متعلق به خود می داند، اما در حق مقابله با انتساب خلاف واقع از انتساب اثر دیگری به خود جلوگیری می کند. حقوق دانان مطرح کامن لا نیز به یکی بودن و همسانی این دو حق اذعان دارند. دلایلی هم در تایید همسانی این دو حق وجود دارد. این حق قدیمی ترین حق معنوی موضوعه در بریتانیا است .در غیاب مبنای شخصیت برای توجیه حق معنوی در کامن لا و کشورهای پیرو این نظام، از مبانی و عناوینی همچون هتک شهرت، جا زدن و قرارداد برای توجیه حق معنوی استفاده می شد. جا زدن و هتک شهرت دو مبنای حق مقابله با انتساب خلاف واقع هستند. این حق مزایا و کارکردهایی نسبت به حق انتساب دارد از جمله حمایت بهتر و بیشتر از منافع مولفان و منافع عمومی و همچنین داشتن جنبه بازدارندگی . در صورت شناسایی این حق در متن قانون و وجود ضمانت اجرای مناسب برای آن، مسلما منافع زیادی هم برای مولف و هم برای جامعه وجود خواهد داشت . وجود چنین کارکردها و مزایایی عده ای از حقوق دانان و رویه قضایی کشورهای سیویل لا را به این امر واداشته که دامنه حق انتساب را به حق مقابله با انتساب خلاف واقع تسری دهند. توصیه می شود قانون گذار ایران هم در لایحه جدید مالکیت ادبی و هنری این حق را صراحتا وارد متن لایحه نماید.

Keywords:

حقوق مالکیت معنوی , حق معنوی , مقابله با انتساب خلاف واقع