بررسی نقش خورشید در هنر ایران

با تکامل بشر و شروع به کشاورزی انسان دریافت که نور و حرارت خورشید سبب پرورش گیاهان گرم کردن و نیرو بخشیدن می شود و خورشید را به جای ماه برای پرستش برگزید. بدین ترتیب افسانه های مربوط به خورشید با قراردادهای کشاورزی و دامداری درآمیخت . کهن ترین سند نوشته شده که در آن نام این خدای کهن حک شده است لوح گلینی متعلق به ۱۴۰۰سال قبل از میلاد است در یکی از این الواح میان هیتی ها و میتانی ها پیمانی بسته و از میتا و ارونا از دو خدای بزرگ هند و ایران کمک خواسته شدهاست . خورشید و مهر هر دو آفریننده، اهورا مزدا، و دو ایزد بزرگند. در زمان هخامنشیان نیز مهر، مهر دهنده پیروزی و نگهدار چراگاه و شبان بوده است . و در عصر ساسانیان بهرام ور هرام به جای او حامی تخت ساسانیان بود. و ایزد راستی است . همچنین در اساطیر ایران خورشید است که نطفه کیومرث را پس از کشته شدن توسط اهریمن پاک و منزه داشت و سپس به سرزمین باز گردانید تا از ان گیاهی بروید که ریشه مسی ومشیانه شد. تزئینات در سرزمین های همانند ایران که پیشینه نمادین و سنبلیک دارند دارای دو وجه مفهومی و کاربردی است ، مهم ترین شاخصه هنر ایران چه پیش از اسلام و چه پس از ان رابطه ای است که بین هنر و اداب برامده از مذهب وجود دارد. در ایران سفال قدیمی ترین منبعی است که به دلیل فرا گیر بودن موارد استفاده ان به خوبی روایت کننده زندگی فرهنگی و اجتماعی مردم ایران در دورههای تاریخی باشد. در ابتدای شکل گیری تمدن ایران و در دورهای که کشاورزی اصل زندگی مردم را تشکیل می داد. بسیاری از نقوش مظاهری از طبیعت همچون مار، انسان، ماهی ، پرنده، بز کوهی و خورشید بودند. در این میان نقش مایه خورشید کم و بیش در تمام مراکز تمدنی ایران باستان حضور داشته است با توجه به این که نقش مایه خورشید به تعدد در سفالهای ایران باستان وجود داشته می توان به این نتیجه رسید که ظهور این نقش مایه تا حدودی جنبه آئینی داشته است و در تمامی فلات ایران بر روی سفالها خورشید قابل مشاهده است . خورشید در دست ساخته های ایران باستان گاه همراه به مظاهر خود همچون اسب ، بز پرنده، حلقه چرخ چلیپا و ... نمودار می گردد. همچنین بز کوهی که مظهر سود بخش و سودرسان طبیعت یعنی خورشید بوده است .

Keywords:

نقش خورشید , هنر ایرانی , نماد خورشید , نماد گرایی .