بررسی تحولات مالکیت و اصلاحات اراضی بعد از انقلاب اسلامی

اصلاحات ارضی یا لغو نظام ارباب و رعیتی ، تغییراتی اساسی در نحوه مالکیت اراضی به ویژه اراضی کشاورزی به منظور افزایش بهرهوری عمومی جامعه بود که به دستور محمدرضا پهلوی و نخست وزیران علی امینی و اسداالله علم به تحقق پیوست . الغای رژیم ارباب و رعیتی برای نخستین بار در تاریخ ایران به عنوان هدف سیاسی یکی از ارکان حزب دموکرات (دوران مشروطه ) مطرح شد. مالکیت زمین های کشاورزی از دست فئودالها یا مالکان بزرگ به خرده مالکی و توزیع مجدد آن بین کشاورزان، با تصویب قانون اصلاحات ارضی و سپس قوانین اصلاحی و آیین نامه های آن، از جمله اصلاح قانون اصلاحات ارضی ، آیین نامه اجرایی قانون اصلاحات ارضی ، قانون تقسیم و فروش اراضی مورد اجاره به زارعین مستاجر و قانون الحاق هشت ماده به آیین نامه اصلاحات ارضی طی سه مرحله انجام گرفت . اصلاحات ارضی نخستین اصل منشور انقلاب شاه و مردم بود آنچه در ایران پس از انقلاب اسلامی در حوزه قانون گذاری با موضوع مالکیت اراضی روی داد, به نوعی تعجیل برای ارایه راه حل و پاسخگویی به انتظارات مردم انقلابی با تکیه بر دیدگاه های فقهی و انقلابی بود. قانون گذاری نوین , آخرین نتیجه عقلا به اعتبار تجارب و در پناه فقه به سود عده ای از افراد جامعه بود. چالش های فراروی مبانی تحولات مالکیت اراضی , در مسایل بسیاری منشا بحث بوده و برای تحلیل آن باید سوابق موضوع را بررسی کرد و با نظام فقهی و حقوقی تطبیق داد. در این راستا با شناسایی همین چالش ها, مبانی تحولات مالکیت اراضی مورد تحلیل قرار می گیرد. هدف صرفا کشف قواعد فقهی به عنوان مبنا نیست .

Keywords:

اصلاحات اراضی , مالکیت , انقلاب اسلامی , کشاورزی , قانون گذاری