نگاهی جامعه شناسانه به مواجهه خود و دیگری بر پایه نظریه هورتون کولی (مطالعه موردی: رمان اقودک الی غیری از عائشه ارناووط)

بی تردید، خود و دیگری در بستر مدرنیته، دستخوش ایده پردازی های متفاوت­تری از دوران پیشامدرن قرارگرفته است. در چنین دورانی، از کارسازترین شیوه ها برای درک صحیح این پیوند، دریافت صورت بندی های جدید جامعه شناسان از آن می باشد. «چارلز هورتون کولی»، جامعه شناس آمریکایی، از نظریه پردازانی است که این موضوع را با نگاه متمایزی نسبت به ایده­پردازان این حوزه نگریسته است. او با شیوه «درون نگری همدلانه»­اش، خود را در پیوندی دائمی با جامعه تعریف می کند و جز در بافتار جامعه و آیینه اذهان دیگران، راهی برای کشف و فهم آن قائل نیست. کولی این پیوستار را در چهار شکل که مشتمل­اند بر «پیوند ارگانیک»، «پنداربودگی دیگری»، «خودآیینگی» و «خود-دیگری گروهی»، با مختصاتی ویژه­ دسته بندی کرده است. این رویکرد جدید به خود و دیگری در پژوهش حاضر به عنوان مبنایی نظری برای تحلیل رمان «اقودک الی غیری» از عائشه ارناووط انتخاب شده تا به محوری­ترین مسئله­اش که از پیشانی نوشت آن هویداست، نگاهی علمی بیندازد. نتایج حاصل از این جستار نشان می دهد که نویسنده سوری-آلبانیایی این رمان، بی­توجه به نگره جامعه شناختی کولی و صورت های ارائه شده او در پیوند خود و دیگری نبوده است. او با طرحی که از وجود نامرئی «ساروس»  -عنصر مهم قصه­اش- ریخته، مواجهه با دیگری خیالی یا «پنداربودگی دیگری» را به شکل پرنمودی تجسم بخشیده است. همچنین از رهگذر ارتباط متمایز و عمیقی که مریم - قهرمان داستانش - با شخصیت­های متنوع داستان می­سازد، جلوه پرواضحی از پیوند ارگانیک، خودآیینه­سان و خود-دیگری گروهی کولی را تداعی کرده است؛ امری که جزئیات آن در لابه­لای این پژوهش، با ذکر شواهدی از رمان به اشاره درآمده است.

Keywords:

خود , دیگری , هورتون کولی , عائشه ارناووط , رمان «اقودک الی غیری»