زنجیره روابط متقابل شخصیت های حکایت خیر و شر نظامی گنجوی بر اساس نظریه اریک برن

انسان ها در رابطه های متقابل و موقعیت های اجتماعی، مدام در حال دریافت پیام و ارسال پاسخ هستند. هر ارتباط حداقل دو طرف دارد. یک طرف با ارسال پیام (محرک) و طرف دیگر با واکنش از سوی خود، پاسخ می دهد. محرک ها و پاسخ ها برای ارتباط، بین افراد رد و بدل می شوند. نظریه تحلیل رفتار متقابل اریک برن، بر پایه چهار مبحث کلی (تحلیل ساختار شخصیت، ارتباط متقابل، بازی های روانی و سناریو یا پیش نویس)، بنا شده است. بین ادبیات و روان شناسی، ارتباط محکم و عمیقی، وجود دارد، بررسی روابط و تعاملات میان شخصیت داستان ها و حکایات کهن ادب فارسی بر اساس نظریه اریک برن می تواند دست مایه بسیاری از پژوهش های میان رشته ای باشد. از این رو، نگارندگان، با رویکرد میان رشته ای و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، به شیوه توصیفی تحلیلی، به بررسی و تحلیل زنجیره روابط متقابل ساده (متقاطع و مکمل) و نهفته (دو سطحی) همراه با زیر شاخه های آن ها، در شخصیت های حکایت خیر و شر از گنبد ششم هفت پیکر نظامی گنجوی پرداخته اند. یافته ها نشان می دهد که بیشتر روابط در این حکایت از نوع ارتباط متقابل موازی یا مکمل «والد به کودک»، «کودک به والد» و «بالغ به والد» و «والد به بالغ» است. در این حکایت، ارتباط متقابل متقاطع یا شکسته و ارتباط متقابل زاویه دار دیده نشد اما ارتباط متقابل پنهان دو سطحی میان شخصیت ها به صورت پیام آشکار در حالات نفسانی «کودک به والد» و پاسخ آشکار «والد به کودک» و پیام و پاسخ پنهان «کودک به کودک» وجود دارد.

Keywords:

اریک برن , حکایت خیر و شر , زنجیره روابط متقابل , نظامی گنجوی