تاثیر کاربرد سیلیکون بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در شرایط تنش شوری

سابقه و هدف: شوری یکی از مهم ترین تنش های غیرزنده محیطی و محدود کننده رشد و تولید گیاهان است. از طرفی، سیلیسیوم (Si) دومین عنصر فراوان در خاک است و موجب کاهش تنش های زیستی و غیرزیستی در گیاهان می گردد. سیلیکون با نفوذ در ساقه و برگ، ضمن استحکام فیزیکی اندام ها و بهبود فرایندهای فیزیولوژیکی گیاه، موجب تقویت سامانه آنتی اکسیدانی گیاه می شود که نتیجه آن، افزایش کارایی گیاه در مقابل تنش های محیطی است. براساس یافته های اخیر محققان، محلول پاشی مقدار کمی از سیلیکون، می-تواند تحمل گیاهان به تنش شوری را تحت تاثیر قرار دهد. دانه های روغنی، منابع مهم روغن های گیاهی هستند. دانه گلرنگ با محتوای روغن ۲۵ تا ۴۵ درصد، یکی از دانه های روغنی بسیار ارزشمند است. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر محلول پاشی سیلیکون بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ تحت تنش شوری بود.مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی نهاوند در سال ۱۴۰۲ اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تنش شوری در سه سطح (صفر، ۴۰ و ۸۰ میلی مولار) و محلول-پاشی سیلیکون در سه سطح (صفر، ۲ و ۴ گرم در لیتر) بود. صفاتی که مورد اندازه گیری قرار گرفتند عبارت بودند از: ارتفاع گیاه، قطر ساقه، قطر و وزن طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن، میزان و نوع اسیدهای چرب..یافته ها: نتایج آزمایش بیانگر تاثیر مثبت کاربرد سیلیکون بر اکثر صفات مورد بررسی بود، به طوری که بیشترین قطر طبق (۷۰/۱۴ میلی متر) در تیمار ۴ گرم در لیتر سیلیکون و بدون شوری ایجاد شد که از نظر آماری با تیمار ۴ گرم در لیتر سیلیکون و ۴۰ میلی مولار شوری تفاوت معنی داری نداشت. بیشترین مقادیر ارتفاع گیاه، قطر ساقه، وزن طبق و وزن هزاردانه، با کاربرد ۴ گرم در لیتر سیلیکون و تنش شوری ۴۰ میلی مولار به دست آمد. درصد افزایش این صفات در مقایسه با عدم کاربرد سیلیکون در همان سطح شوری، به ترتیب ۱۱/۱۸%، ۱۹/۱۵%، ۷۸/۱۴% و ۳۵/۱۷% بود. بیشترین درصد روغن (۳۱/۲۷%) با کاربرد بالاترین سطح سیلیکون و شوری به دست آمد افزایش درصد روغن در این تیمار، در مقایسه با عدم کاربرد سیلیکون در همان سطح شوری، ۷۴/۸۰% بود. بیشترین میزان اسید لینولئیک (۰۲/۷۷%) از تیمار ۲ گرم در لیتر سیلیکون و ۴۰ میلی مولار شوری به دست آمد. درصد افزایش اسید لینولئیک در این تیمار، در مقایسه با عدم کاربرد سیلیکون در همان سطح شوری، ۶۰/۱۱% بود. بیشترین میزان اسید اولئیک (۹۰/۱۸%) با استفاده از بالاترین سطح سیلیکون و بدون شوری تولید شد. بالاترین میزان اسید استئاریک (۸۰/۲%) و لینولنیک (۲/۰%) در تیمار شاهد به دست آمد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش، نشان دهنده تاثیر مثبت کاربرد سیلیکون بر اکثر صفات مورد بررسی بود. همچنین با کاربرد سیلیکون، آثار سوء تنش شوری در برخی صفات مانند ارتفاع گیاه، قطر ساقه، وزن طبق، وزن هزاردانه و درصد روغن کاهش یافت. بنابراین می توان کاربرد سیلیکون را به عنوان راهکاری موثر برای کاهش اثرات تخریبی تنش شوری پیشنهاد کرد.

Keywords:

دانه روغنی , درصد روغن , سیلیکون , شوری , وزن هزاردانه