طراحی مدلی برای ساماندهی مناطق حاشیه نشین در ایران(نمونه مورد مطالعه، شهر مشهد)

مطابق اعلام وزارت راه و شهرسازی، اکنون ۶۱ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در ایران وجود دارد. این میزان در شهر مشهد نسبت به کمتر از ۲۰ سال قبل، تقریبا یک و نیم برابر شده است. بر این اساس، می توان ادعا کرد که مطالعات و اقدامات این بخش نتیجه چندانی نداشته است. به نظر می رسد این عدم توفیق از آنجا ناشی شده است که همه عناصر ذی مدخل در معادله ساماندهی حاشیه نشینی مدنظر نبوده است. برای آزمون این فرض، این بررسی به شیوه توصیفی و با هدف کاربردی به انجام رسید. از لحاظ نوع شناسی، پژوهش در زمره پژوهش های کیفی و در پارادایم قیاسی- استقرایی قرار داشت. روش گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. داده های کیفی به دست آمده از مصاحبه با محققان و مدیران ذی مدخل در محلات حاشیه نشین، با استفاده از تحلیل تم، کدگذاری شد و مهمترین عوامل اثرگذار در ساماندهی این مناطق، دسته بندی شده و به تایید خبرگان رسید. مطابق این دسته بندی، ابعاد اصلی شامل شرایط اجتماعی، محیط فعال و شرایط انسانی به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد، چنانچه این شرایط به طور همزمان مدنظر قرارگیرد، امکان ساماندهی این مناطق با کمترین هزینه و بالاترین راندمان وجود خواهد داشت. این در حالی است که تاکنون تنها به یک یا دو عنصر آن هم به صورت مجزا توجه شده است. اما از آنجا که این عناصر همانند پارامترهای یک معادله ریاضی هستند، بی توجهی به هر یک از آنها به منزله ورود یک صفر در این معادله بوده و در نهایت، حاصل را صفر خواهدکرد. به همین دلیل، توفیق چندانی در این حوزه به دست نیامده است.

Keywords:

ساماندهی حاشیه نشینی , شرایط اجتماعی , محیط فعال , شرایط انسانی , مشهد.