نقش فریب در تحقق ضمان قهری( بررسی حقوق ایران با نگاهی تطبیقی به حقوق انگلیس)

یکی از موضوعات مهم در ضمان قهری، ضمان ناشی از فریب و خدعه است که فقها تحت عنوان "قاعده غرور" از آن یاد می¬کنند و به استناد آن به شخص فریب خورده¬ای که به سبب فریب دیگری متحمل زیان شده، این امکان را می¬دهند که برای جبران خسارت خود به فریب دهنده مراجعه و ادعای جبران خسارت نماید. در کتب حقوقی ایران این مسئله به صورت مستقل بررسی نشده و آنچه که بطور پراکنده نیز مورد بحث واقع شده به تاسی از فقه می¬باشد. در حقوق انگلیس از این موضوع تحت عنوان تقلب و اظهار خلاف واقع یاد می¬¬شود و زمانی تحقق می¬یابد که بدون صراحت کافی از یک مفهوم دو پهلو استفاده گردد و شخص توصیف کننده با قصد فریب عمدا اظهارات عاری از صحت بیان نموده و یا در صحت و سقم اظهارات خود بی¬مبالاتی نموده باشد. قواعد حقوقی هر دو کشور نشان دهنده¬ی این است که فریبکاری از موجبات مسئولیت مدنی قلمداد می¬گردد و مبنای حکم ضمان ناشی از آن¬، فریب و غروری است که موجب ورود خسارت شده است بی آنکه لازم باشد ضرر به مفهوم مصطلح آن محقق گردد. البته در قواعد حقوقی هر کشور شرایط و مبنای متفاوتی از جمله، عمل خدعه آمیز، ورود ضرر، رابطه¬ی سببیت، علم و عمد و تقصیر و ... در نظر گرفته شده اما ورود خسارت، رفتار خدعه آمیز و رابطه¬ی سببیت ارکان اصلی ضمان در فریبکاری است که در قواعد حقوقی هر دو کشور انگلیس و ایران مشترک می¬باشد.

Keywords:

فریب , قاعده غرور , ضمان قهری , مسئولیت مدنی