مقایسه دعای مادر مریم (س) و زکریا (ع) در قرآن بر اساس نظریه کنش گفتاری

واکاوی لایه های درون متنی قرآن کریم نه تنها راهی برای فهم آیات، که تاییدی بر اعجاز کلام مبارک هستند. دعاهایی که در قرآن کریم آمده است، از زبان شخصیت های مهم دینی می باشد که بررسی نوع گفتمان آنها، از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از انواع مهم بررسی گفتمان، بررسی این دعاها بر اساس نظریه کنش گفتاری است. این نظریه توسط توسط فیلسوف زبان جان سرل بر مبنای کارهای جی. ال. آستین توسعه یافته است، بر این اصل استوار است که گفتار نه تنها برای انتقال اطلاعات بلکه برای انجام کنش ها نیز به کار می رود. گفتار در این نظریه شامل سه سطح اصلی است: کنش گفتاری گزاره ای ، کنش گفتاری التزامی ، و کنش گفتاری برون التزامی . بر پایه این نظریه، فعل و جمله در فرآیند گفتمان، پنج دسته کنش اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی دارند. با استفاده از این نظریه، می توان به مقایسه دعای حضرت مریم (س) و دعای حضرت زکریا (ع) در قرآن پرداخت. خداوند در قرآن، دعای مادر مریم علیهما السلام و زکریا علیه السلام را از زبان آنها نقل می کند. این جستار در تلاش است تا با روشی توصیفی تحلیلی، گفتار این دو را بررسی و مقایسه می کند. از نتائج پژوهش به دست آمد که حضرت زکریا، هیچ وارثی نداشته و پیر و فرسوده شده بود. از این روی و بخاطر این که نبی خداوند است، خود را به طور مطلق تسلیم امر پروردگار کرده و از او می خواهد تا وارثی از جانب خودش عطا کند. از دیگر سو، تمام دعاهای آن حضرت، در غرض طلب خواسته به همراه مرحمت و استرحام می باشد. حضرت مریم (س)، چون به وقت به دنیا آوردن فرزندش رسیده است، از خداوند طلب می کند تا چنان او را از میان بردارد که انگار چیزی نبوده است. با مقایسه این دو دعا، مشخص شد که هردو، تسلیم امر الهی بوده و از زبان دعا، برای طلب رحم و بخشش خداوندی، استفاده کرده اند.

مقایسه دعای مادر مریم (س) و زکریا (ع) در قرآن بر اساس نظریه کنش گفتاری Keywords:

قرآن پژوهی , دعای فرزند دار شدن , تحلیل گفتمان , کنش گفتاری , جان سرل.