ایجاد نقشه مکانی -زمانی گسترش سامانه های آبیاری نوین در استان های ایران با استفاده از کتابخانه t-map نرم افزارR-Studio

هدف از پژوهش حاضر ایجاد نقشه مکانی- زمانی گسترش سامانه های آبیاری نوین در استان های ایران با استفاده از کتابخانه t-map نرم افزار R-Studio است. داده های خام مورد استفاده در این پژوهش از جداول آماری ارائه شده توسط مرکز آمار وزارت جهاد کشاورزی در مورد توسعه سامانه های آبیاری پیشرفته در استان های ایران در دوره زمانی سال های ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۱ به دست آمد. همچنین در این پژوهش خوشه بندی استان های کشور با توجه به معیارهای درصد تکمیل سامانه های آبیاری مدرن، درصد توسعه شبکه های آبیاری و زه کشی و درصد پوشش انهار و کانال های سنتی به صورت تجمعی تا سال ۱۴۰۱، انجام شد. به صورت اجمالی روش کار به این صورت بود که ابتدا با استفاده از داده های خام، فایل اکسلی آماده سازی شد که محتوای آن سازگار با اطلاعات جغرافیایی مربوط به استان های ایران باشد. سپس به کمک توابع نرم افزار R-Studio ادغام محتوای فایل اکسل و اطلاعات جغرافیایی انجام شد و در نهایت با استفاده از توابع کتابخانه t-map، نقشه های مکانی-زمانی تهیه شد. برای انجام خوشه بندی، از توابع کتابخانه factoextra استفاده شد. توابع موجود در این کتابخانه قادر به استانداردسازی داده ها قبل از انجام فرآیند خوشه بندی به روش های مختلف هستند. بر اساس نتایج به دست آمده از ۶۰۱۴۲۱۱ هکتار زمین های زراعی دارای کشت آبی، ۲۴۶۹۸۳۵ هکتار به سیستم های آبیاری نوین تجهیز شده اند که بیانگر تکمیل ۴۱ درصدی این سامانه ها در کل کشور است. درصد توسعه شبکه های آبیاری و زه کشی و درصد پوشش انهار و کانال های سنتی به ترتیب برابر با ۱۵% و ۵/۰% به دست آمد. از سوی دیگر نقشه مکانی-زمانی درصد تکمیل سامانه های آبیاری نوین نشان داد که در استان های پیشرو در کشت آبی استقبال از این سامانه ها کمتر از سایر استان ها بوده است، مثلا استان های خوزستان و فارس که به صورت تجمعی ۳۱ درصد از اراضی کشت آبی را در اختیار دارند بترتیب ۹% و ۱۸% در استقرار سامانه های آبیاری نوین پیشرفت داشته اند. لازم به ذکر است که هرچند استقرار سامانه های آبیاری پیشرفته به افزایش راندمان آبیاری در سطح مزرعه منجر می شود، اما با توجه به گزارش های سایر محققین، برای موثر بودن استقرار این سامانه ها بر روی افزایش سطح سفره های آب زیرمینی، وجود کنتورهای هوشمند برای چاه های کشاورزی تغذیه کننده این سیستم های آبیاری الزامی است.

Keywords:

سامانه های آبیاری پیشرفته , خوشه بندی , نرم افزار R-Studio , نقشه مکانی- زمانی