امکان سنجی فنی ژئوپلیتیکی احداث مسیر ریلی تهران - اربیل اقلیم کردستان عراق با رویکرد تقویت ترانزیت منطقه ای و کاهش تنشهای ژئوپلیتیکی در غرب آسیا

کردستان منطقه ای، کوهستانی استراتژیک و راهبردی است که در چهار کشور ایران، عراق، سوریه و ترکیه گسترده شده و به واسطه موقعیت ژئوپلیتیکی و منابع طبیعی خود همواره نقشی کلیدی در معادلات خاورمیانه ایفا کرده است. در حال حاضر تنها در عراق (اقلیم کردستان) این منطقه از سطحی از خودمختاری سیاسی و اقتصادی برخوردار است. در سوریه نیز مناطق کردنشین طی سالهای اخیر دستخوش تغییرات ژئوپلیتیکی شده اند اما همچنان به رسمیت شناخته نشده اند. تحولات اقتصادی، سیاسی و امنیتی اخیر، اهمیت زیرساختهای ارتباطی در این منطقه را بیش از پیش نمایان ساخته است. در این میان توسعه حمل و نقل ریلی به عنوان ابزاری کلیدی برای تقویت تعاملات اقتصادی و کاهش تنشهای منطقه ای اهمیت ویژه ای یافته است. رقابت پروژه های منطقه ای نظیر طرحهای ارتباطی امنیتی همچون کریدور داوود پروژه فرضی اسرائیل نشان دهنده حساسیت ژئوپلیتیکی مسیرهای حمل و نقل در این منطقه است. در این راستا اتصال ریلی تهران به اربیل در اقلیم کردستان عراق پروژه ای است که میتواند در توسعه ترانزیت منطقه ای تسهیل تجارت بینالمللی و ایجاد پیوندهای اقتصادی و اجتماعی موثر واقع شود و به عنوان عاملی راهبردی در موازنه قدرت خاورمیانه ایفای نقش کند. این پروژه همچنین بخشی از ابتکار جاده ابریشم نوین را تشکیل میدهد و ظرفیت بالقوه ای برای ارتقاء همکاریهای منطقه ای دارد. این مقاله با رویکرد امکان سنجی فنی اقتصادی و تحلیل ژئوپلیتیکی به بررسی احداث خط ریلی تهران اربیل پرداخته، مدل سازی مسیر پیشنهادی، تحلیل وضعیت فعلی زیرساختهای ریلی در ایران و اقلیم کردستان شناسایی چالشها و فرصتهای پیش رو را انجام داده و در نهایت راهکارهای عملیاتی برای تحقق این پروژه ارائه میدهد. یافتههای این مطالعه میتواند به توسعه سیاستهای حمل و نقل منطقه ای و کاهش شکافهای ژئوپلیتیکی در خاورمیانه کمک نماید.

Keywords:

حمل ونقل ریلی , اقلیم کردستان , کریدور تهران اربیل , ژئوپلیتیک منطقه ای