پایش پدیده مخرب لایه بندی حرارتی در دریاچه سد مخزنی اکباتان همدان

پایش کیفیت منابع آب فعالیت متمرکزی است که به منظور تعیین ویژگی های آب و در ارتباط با بهداشت انسانی، شرایط اکولوژیکی و کاربری های خاص آن انجام می گیرد. سدها از مهم ترین سازه های تامین کننده آب آشامیدنی می باشند و به منظور مدیریت کیفیت آب در مخازن سدها شناخت پدیده هایی که در آن رخ می دهد ضروری می باشد. از مهمترین پدیده هایی که در مخازن سدها رخ می دهد پدیده لایه بندی حرارتی می باشد که موجب کاهش کیفیت آب خروجی از سد می گردد. در این پژوهش رژیم حرارتی مخزن سد اکباتان همدان که مهمترین منبع تامین کننده آب قابل شرب شهر همدان می باشد مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روشها: در ابتدا با استفاده از دستگاه GPS موقعیت ایستگاههای نمونه برداری تعیین شد و در ادامه پروفیل های دما – عمق مخزن با اندازه گیری مستقیم دما در اعماق مختلف مخزن توسط دستگاه مولتی پارامتر مدل HQ4010- HACH رسم گردید، بطوریکه در مجموع در هفت ایستگاه دما و اکسیژن محلول با فواصل 50 سانتی متری و تا عمق 25 متری از سطح آب دریاچه و در طی 12 ماه بصورت ماهیانه اندازه گیری شد. در نهایت نتایج به دست آمده با نمودارها و پروفیل های استاندارد ویتزل مقایسه گردید. نتایج و بحث: لایه بندی حرارتی در سد مورد نظر از اردیبهشت ماه آغاز می گردد و تا اوایل دی ماه به مدت 8 ماه ادامه می یابد و در اواسط تابستان به شدیدترین حالت خود می رسد، در دی ماه لایه بندی تخریب گشته و تا اواخر فروردین به مدت 4 ماه مخزن در وضعیت اختلاط کامل به سر می برد. حداکثر اختلاف دما در بین لایه ها 21 درجه سانتی گراد و مربوط به اواخر تیرماه بود. لایه آلوده ترموکلاین در اکثر ماههایی که آب در وضعیت لایه ای قرار داشت در عمق 10 متری قابل تشخیص بود. براساس آنالیز آماری مشخص گردید که رابطه معناداری بین شاخص NSFWQI و روند بروز تغذیه گرایی و لایه بندی حرارتی در این مخزن وجود دارد. نتیجه گیری: باتوجه به موقعیت جغرافیایی دریاچه و تراز میانگین 1955متر، دریاچه مورد نظر جزء دریاچه های یک گردشی گرم با یک گردش زمستانه به مدت 4 ماه طبقه بندی می گردد،. بنابراین عمق برداشت در ماههایی که لایه بندی وجود دارد فاکتور مهمی در کیفیت آب خروجی از مخزن سد می باشد.

Keywords:

سد مخزنی اکباتان , لایه بندی حراتی , منابع آب