مروری بر مفهوم و کاربرد بینی الکترونیکی (e-nose) و زبان الکترونیکی (-e tongue در ارزیابی کیفی محصولات غذایی

کیفیت و ایمنی مواد غذایی از چالشهای اصلی صنایع غذایی محسوب می شوند که تاثیر مستقیمی بر سلامت مصرف کنندگان دارند. روش های سنتی ارزیابی کیفیت مانند کروماتوگرافی گازی و مایع، با وجود دقت بالا، دارای محدودیت هایی از جمله زمان بر بودن، هزینه بالا و نیاز به نیروی متخصص هستند. در این راستا فناوری های نوینی مانند بینی الکترونیکی (e-nose) و زبان الکترونیکی (e-tongue) به عنوان راهکارهای سریع، غیرمخرب و مقرون به صرفه مطرح شده اند. بینی الکترونیکی با تقلید از سیستم بویایی انسان و استفاده از آرایه ای از حسگرهای گازی، قادر به تشخیص و تحلیل ترکیبات فرار ناشی از فساد مواد غذایی است. این سیستم در صنایع گوشت، لبنیات و فرآوری مواد غذایی کاربرد گسترده ای دارد. زبان الکترونیکی نیز با شبیه سازی حس چشایی امکان ارزیابی دقیق طعم و کیفیت محصولات مایع را فراهم می کند. هر دو سیستم با بهره گیری از الگوریتم های پیشرفته پردازش داده و هوش مصنوعی، دقت و سرعت بالایی در تشخیص ارائه می دهند. مزایای اصلی این فناوری ها شامل کاهش خطای انسانی، امکان پایش سریع، قابلیت استفاده در محل تولید و کاهش ضایعات غذایی است. این سیستم ها نه تنها در کنترل کیفیت بلکه در تشخیص تقلبات غذایی و تعیین اصالت محصولات نیز کاربرد دارند. با توسعه فناوری های حسگر و الگوریتم های تشخیص الگو، انتظار می رود در آینده نزدیک شاهد نسل جدیدی از این دستگاه های هوشمند با قابلیت های پیشرفته تر باشیم.

Keywords:

بینی الکترونیکی , زبان الکترونیکی , حسگر , کیفیت