وجه حماسی در شعر دفاع مقدس با تکیه بر سروده های محمدرضا عبدالملکیان و عبدالجبار کاکایی

ادبیات پایداری شاخه­ای از ادبیات معاصر ایران  است که با رویدادهای مهم تاریخ معاصر از جمله انقلاب مشروطه، انقلاب اسلامی و هشت سال­ جنگ تحمیلی گره­ خورده ­است. اما بی­گمان، هشت سال دفاع مقدس بیشترین و گسترده­ترین آثار ادبی را در حوزه ادبیات پایداری، برای ادبیات فارسی به ارمغان آورده است. بدیهی است که در هر حمله­ای که به خاک یک کشور می­شود؛ مقاومت و دفاع نیز در برابر آن شکل می گیرد. در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، مردم کشورمان جلوه­های حماسی گوناگون و عمیقی از این مقاومت و دفاع را پدید آوردند که شرح و توصیف آن در آثار گوناگون هنری و ادبی از جمله شعر آمده ­است. این اشعار که اغلب وجه و رویکردی حماسی دارند به نام شعر دفاع مقدس شناخته می­شوند. در این مقاله نمادهای وجه حماسی و مفاهیم برخاسته از آن در اشعار دفاع مقدس عبدالجبار کاکایی و محمدرضا عبدالملکیان بررسی گردید. عبدالجبار کاکایی و محمدرضا عبدالملکیان در اشعار دفاع مقدس خود افزون بر تشریح و توصیف فضای جبهه­ها و فداکاری مردم و رزمندگان، به تبیین آرمان دفاع مقدس و شهدا نیز پرداخته­اند. همچنین در کنار بعد ستایشی، به نکوهش و نقد کسانی پرداخته­اند که راه شهدا و آرمان آنان را فراموش کرده و گرفتار امور دنیوی شده­اند. این پرداخت در شعر دفاع مقدس دو شاعر نام برده، با رویکرد حماسی انجام شده است. یعنی ویژگی­ها و ساختار نوع ادبی حماسه را ندارد اما از منظر درون­مایه و سیاق سخن، از وجه حماسی برخوردار است.

Keywords:

شعر پایداری , شعر دفاع مقدس , وجه حماسی , عبدالجبار کاکایی , محمدرضا عبدالملکیان