بررسی تطبیقی نقش های گیاهی فرش تبریز و فرش کاشان در دوره ی صفویه

یکی از مهمترین صنایع دستی شهر تبریز قالیبافی است و در این زمینه شهرت جهانی دارد. فرشبافی در تبریز از قبل از دوران صفویه آغاز شد و یکی از قدیمی ترین و معروفترین مراکز بافت فرش های دستباف در دنیا به شمار می آمد. تبریز دارای تنوعی بی نظیر از طرح ها و نقشه ها در زمان های گذشته بود. برای حفظ و احیا این میراث فرهنگی لازم است تا نقوش قالی تبریز شناسایی شده و در تهیه نقشه های جدید و پر اصالت مورد استفاده قرار گیرند. نقوش گیاهی در فرش های تبریز علاوه بر جنبه تزیینی، معانی نمادین، فرهنگی و مذهبی را نیز دارا می باشد. این نقوش علاوه بر جنبه های سنتی، بیان کننده ی ذهن خلاق طراحان این قالی ها می باشد. تاثیرات مذهبی و اعتقادی و باورهای بافندگان قالی تبریز و نیز محیط جغرافیایی خالق نقوشی است که هر یک از این نقش مایه ها به عنوان نمادی نمادی خاص مفاهیمی نمادین از نقوش را به مخاطب خویش خود القا می کند. (افروغ،۱۳۸۹،ص۹۸) در این پژوهش سعی بر آن است تا با بررسی نقوش گیاهی به کار رفته در قالی های تبریز به شیوه پیمایشی و کتابخانه ای و تطبیق آنها با نقوش فرش های کاشان بر اصالت نقشه ی قالی های تبریز و کاشان و قدمت آن ها مهر تایید نهاده و با پیوند دادن این قالی ها با گذشته افتخارآمیزشان راه را برای تهیه ی نقشه های اصیل قالی هموار سازند. نتایج تحقیق حاضر همچنین بر این حقیقت گواهی می دهند که نقوش قالی های تبریز و کاشان ریشه در فرهنگ بومی منطقه داشته و نقش مایه های گیاهی نیز عمدتا از اقلیم و محیط طبیعی منطقه الهام گرفته اند.

Keywords:

نقوش گیاهی , قالی تبریز , قالی کاشان