به سوی اکوسیستم نوآوری اخلاق محور در فناوری اطلاعات از طریق ارزیابی سیستمی حاکمیت هوش مصنوعی مولد با تاکید بر اخلاق داده انطباق قانونی و مسئولیت پذیری سازمانی

در دهه اخیر، ظهور و گسترش هوش مصنوعی مولد چالش های بی سابقه ای در حوزه حکمرانی فناورانه، اخلاق داده و مسئولیت پذیری سازمانی پدید آورده است. فقدان یکپارچگی میان چارچوب های اخلاقی، الزامات قانونی متعارض و نبود ساختارهای شفاف در سازمان های فناورمحور، زمینه ساز بحران اعتماد در استفاده از فناوری های مولد شده است. هدف این پژوهش، طراحی یک مدل مفهومی سیستمی برای استقرار اکوسیستم نوآوری اخلاق محور در حوزه فناوری اطلاعات با تمرکز بر حکمرانی هوش مصنوعی مولد است. روش تحقیق حاضر، مروری-تحلیلی بوده و با بهره گیری از مرور نظام مند متون علمی (SLR) در بازه ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ و تحلیل مضمون چندلایه، ۲۲ مقاله از منابع معتبر ISI مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند که سه بعد کلیدی در مرکز حکمرانی موثر GenAI قرار دارند و هر کدام دارای مولفه های عملیاتی مستقل اما در تعامل با یکدیگر هستند. مدل مفهومی ارائه شده، با تمرکز بر «اعتماد» به عنوان هسته مرکزی، قادر است تعارضات موجود بین هنجارهای اخلاقی، الزامات قانونی و منافع نهادی را با سازوکارهای قابل اجرا هم راستا سازد. در پایان، پیشنهادهایی برای سیاست گذاران و مدیران سازمانی جهت پیاده سازی این مدل در سطوح کلان و عملیاتی ارائه شده است.

Keywords:

هوش مصنوعی مولد , حاکمیت داده , اخلاق فناوری , انطباق قانونی , مسئولیت پذیری سازمانی