مدیریت تاب آوری زیرساخت های شهری در برابر بلایای طبیعی: مدل ارزیابی آسیب پذیری و برنامه ریزی بهسازی در شهرداری ها

بلایای طبیعی همچون زلزله و سیلاب، زیرساخت های شهری را به چالش های ساختاری عمیقی می کشاند و تاب آوری سیستم های شهری را به عنوان یک ضرورت استراتژیک برجسته می سازد. این مقاله مدلی یکپارچه برای ارزیابی آسیب پذیری زیرساخت ها و تدوین برنامه های بهسازی ارائه می دهد که بر پایه رویکردهای فضایی-کالبدی و نهادی استوار است. با بهره گیری از ابزارهای تحلیلی سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، مدل بر تجربیات واقعی شهرهای ایرانی مانند تبریز، تهران و اهواز تمرکز دارد و بر تقویت شبکه های حیاتی مانند توزیع انرژی و مدیریت سیلاب تاکید می ورزد. گسترش شهرنشینی سریع در ایران، همراه با قرارگیری در کمربند لرزه خیز، آسیب پذیری را تشدید کرده و نیاز به ارزیابی جامع را ضروری می سازد. بر اساس گزارش های اخیر، تغییرات اقلیمی شدت سیلاب ها را افزایش داده و شبکه های توزیع آب و برق را به عنوان نقاط ضعف کلیدی آشکار می کند. مدل پیشنهادی، با بررسی ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیطی، پهنه بندی خطر را تسهیل کرده و راهکارهایی مانند مقاوم سازی بافت های فرسوده و ادغام راه حل های مبتنی بر طبیعت را پیشنهاد می دهد. این رویکرد، با الهام از چارچوب سندای، تاب آوری را از طریق نظارت پویا و همکاری های محلی ارتقا می بخشد و به سیاست گذاران شهری ابزارهایی عملی برای پیشگیری از خسارات گسترده فراهم می آورد. در نهایت، این مدل نه تنها آسیب پذیری را کاهش می دهد، بلکه پایه ای برای شهرهای ایمن و پایدار در برابر مخاطرات آینده می سازد.

Keywords:

تاب آوری شهری , آسیب پذیری زیرساختی , پهنه بندی ریسک , زلزله و سیلاب , برنامه ریزی بهسازی