بررسی جرم انگاری توهین در فضای مجازی از منظر فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران

با گسترش فناوریهای ارتباطی فضای مجازی به بستری فراگیر برای تعاملات انسانی تبدیل شده است که علاوه بر فرصتهای مثبت زمینه ساز بروز رفتارهای آسیب زا همچون توهین نیز هست. ویژگیهایی چون گستردگی مخاطبان سرعت انتشار و ماندگاری محتوا، آثار توهین در این فضا را فراتر از اهانتهای سنتی ساخته است. هدف این پژوهش تحلیل مشروعیت و مبانی فقهی حقوقی جرم انگاری توهین در فضای مجازی است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع فقه امامیه، قوانین جزایی ایران مطالعات حقوقی مرتبط انجام گرفته است. این پژوهش نشان میدهد که مطابق قواعدی چون حرمت، اهانت، احترام مومن و نهی از منکر توهین در هر قالبی از جمله فضای مجازی در فقه امامیه ممنوع و قابل پیگرد است. همچنین یافته ها بیانگر آن است که هرچند قوانین، ایران به ویژه قانون جرایم رایانه ای، ۱۳۸۸ توهین در محیطهای الکترونیکی را جرم انگاری کرده اند، اما با چالشهایی نظیر احراز قصد مجرمانه تعیین هویت مرتکب و ایجاد تعادل میان آزادی بیان و کرامت انسانی مواجه اند. بر اساس نتایج، شدت پیامدهای توهین در فضای مجازی میتواند موجب تشدید تعزیر گردد؛ با این حال توجه به اصول، عدالت قصد، خطا و امکان توبه نیز ضرورت دارد در نهایت پژوهش پیشنهاد میکند که سیاست گذاران حقوقی با بهره گیری از ظرفیت اجتهادی فقه امامیه و فناوریهای نوین شاخصهای دقیقتری برای تعیین قصد و شدت توهین تدوین کرده و مجازاتهای متناسبی وضع نمایند.

Keywords:

توهین در فضای مجازی , اثبات جرم و قصد مجرمانه , تعامل حقوق فقهی و فناوری , مسئولیت کیفری در فضای مجازی , چالش های حقوقی