واکاوی کیفیت روابط اجتماعی در روایات با تاکید بر گفتار نبی مکرم اسلام(ص)

اجتماعی زیستن یکی از مهم ترین خصوصیات بشر است؛ به این معنا که انسان بسیاری از نیازهای مادی و غیرمادی خود را از طریق ارتباط با دیگران و دادوستد با آن ها برآورده می کند. زیست اجتماعی و کیفیت روابط اجتماعی در اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اسلام کیفیت روابط اجتماعی را در قرآن، احادیث و روایات بسیاری مطرح کرده است. در این راستا، هدف مطالعه حاضر بررسی کیفیت روابط اجتماعی سالم براساس گفتار و روایات پیامبر اکرم(ص) است. سوال اصلی مطالعه آن است که در روایات منسوب به پیامبر اکرم(ص)، کیفیت روابط اجتماعی و چگونگی تعاملات اجتماعی چگونه به تصویر کشیده شده است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و براساس روش تحلیل مضمون انجام شده است. داده ها از طریق مرور کتب معتبر روایی و با توجه به اعتبار سند، براساس کلیدواژه های مرتبط با مناسبات و روابط اجتماعی جمع آوری شده و سپس براساس مضامین مرتبط کدگذاری و در نهایت در شبکه مضامین قرار داده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که الگوی روابط اجتماعی سالم براساس گفتار نبوی از یک مضمون فراگیر با عنوان «روابط اجتماعی مومنانه» تشکیل شده است. همچنین مضامین سازمان دهنده این الگو عبارتند از: حفظ حرمت، گذشت، اعتماد، مشارکت، مهرورزی و دادورزی که براساس پانزده مضمون پایه بدست آمده است. روابط اجتماعی سالم در گفتار نبوی به طور فراگیر و عمیق ابعاد مختلف روابط اجتماعی را با توجه به اعتقاد و ایمان به خداوند مد نظر قرار داده است. ایمان و باور به خداوند محور اصلی در تعاملات اجتماعی است و هرگونه کنش و واکنشی با توجه به این محور اصلی شکل می گیرد.

Keywords:

The Noble Prophet (PBUH) , Prophetic School (Maktab-e Nabavi) , Wholesome Social Relations , Islamic society