تبیین تجارب زیسته معلمان در مواجهه با چالش های دانش آموزان نسل زد و آلفا در دروس الهیات با رویکرد پدیدارشناسی

در جهانی که سرعت تغییرات فرهنگی، فناورانه و ارزشی، مرزهای سنتی آموزش را درنوردیده، معلمان الهیات در خط مقدم مواجهه با نسل هایی قرار گرفته اند که نه تنها زبانشان متفاوت است، بلکه جهان بینی شان نیز از بنیان دگرگون شده. هدف این پژوهش، کاوش در ژرفای تجربه های زیسته معلمان دروس الهیات است؛ تجربه هایی که در مواجهه با دانش آموزان نسل Z و آلفا، از سطح انتقال دانش فراتر رفته و به عرصه ای از گفت وگوی وجودی، تربیت معنوی و بازآفرینی حکمت بدل شده اند. این پژوهش می کوشد از خلال روایت های معلمان، به فهمی پدیدارشناسانه از چالش ها، گسست ها و پیوندهای نو در آموزش الهیات دست یابد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شده است؛ روشی که به جای تحلیل بیرونی، به درک درونی و شهودی از تجربه های انسانی می پردازد. جامعه پژوهش شامل ۱۸ معلم الهیات در مقاطع متوسطه اول و دوم و دانشجومعلمان داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری شد و با روش تحلیل مضمون، در پنج مرحله کدگذاری، خوشه بندی، استخراج مضامین، تفسیر و بازخوانی معنایی تحلیل گردید. اعتبار پژوهش با بازبینی مشارکت کنندگان، تطبیق سنجی همکاران و تامل پژوهشگر در تجربه های خود تضمین شد. یافته های پژوهش نشان داد که دانش آموزان نسل جدید با ذهن پرسشگر، گرایش به فردگرایی، و زیست دیجیتال، در مواجهه با آموزه های سنتی دینی، نگرش متفاوتی دارند. معلمان شرکت کننده اذعان داشتند که شیوه های سنتی تدریس پاسخگوی سبک یادگیری این نسل نیست و موجب فاصله گیری آنان از مفاهیم دینی می شود. همچنین ساختار رسمی آموزش دینی به دلیل عدم انعطاف پذیری و تمرکز بر انتقال اطلاعات، توان پاسخ گویی به دغدغه های معنایی و هویتی این نسل را ندارد. بر اساس تجربه های مشارکت کنندگان، تعامل موثر با این دانش آموزان نیازمند بازنگری در شیوه های تدریس، ارتقای سواد نسلی و بازآفرینی گفتمان دینی مدرسه ای است. پژوهش نشان می دهد که آموزش دروس الهیات به ویژه دروس دینی، دیگر صرفا انتقال مفاهیم و تدریس محتوا نیست، بلکه دعوتی است به معنویت، گفت وگو، استدلال و استنتاج در همدلی ها، نیازها و پرسش ها که دانش آموزان در فضای غیر رسمی جویای جواب آنها هستند. در این فضا معلمانی موفق هستند که با فروتنی، انعطاف و شهود، از موضع دانای کل فاصله گرفته و به هم سفران معنوی دانش آموزان بدل شده اند. این پژوهش بر ضرورت بازنگری در برنامه های درسی الهیات، توانمندسازی معلمان در حوزه روان شناسی نسل جدید و طراحی روش های آموزشی مبتنی بر تجربه، معنا و گفت وگو تاکید دارد.

Keywords:

نسل Z , نسل آلفا , تجارب زیسته , پدیدارشناسی , روایت پژوهی , شکاف نسلی , دروس الهیات.