تبیین کوانتومی آگاهی: واکاوی انتقادی نظریه «فروکاست عینی هماهنگ شده» (Orch-OR) و دلالت های هستی شناختی آن در زیست شناسی عصبی

این پژوهش به بررسی انتقادی نظریه «فروکاست عینی هماهنگ شده» (Orch-OR) می پردازد که توسط راجر پنروز و استوارت همروف برای تبیین آگاهی تدوین شده است. در این چارچوب، آگاهی نه محصول صرف فعالیت های سیناپسی، بلکه نتیجه فرایندهای کوانتومی درون میکروتوبول های اسکلت سلولی تلقی می شود. مقاله ابتدا ناکامی رویکرد محاسبه گرایی در توضیح کیفیات ذهنی و مسئله دشوار آگاهی را بررسی کرده و سپس استدلال پنروز بر پایه قضایای ناتمامی ات گودل و غیر محاسبه پذیری ادراک انسانی را طرح می کند. در ادامه، نقد مشهور مکس تگمارک درباره واهمدوسی حرارتی در مغز بازبینی می شود. او نشان داده بود که زمان واهمدوسی در میکروتوبول ها در حدود ده به توان منفی سیزده ثانیه است، درحالی که سریع ترین رویدادهای عصبی در مقیاس میلی ثانیه یعنی حدود ده به توان منفی سه ثانیه رخ می دهند. این محاسبات به ظاهر نشان می داد که حالت های کوانتومی نمی توانند در مغز پایدار بمانند. بااین حال، شواهد نوین زیست شناسی کوانتومی از جمله همدوسی در فرایند فتوسنتز، ایزولاسیون توسط آب ساختاریافته درون میکروتوبول ها، و رزونانس های کوانتومی سیتواسکلتونی نشان می دهند که سیستم های زیستی قادر به حفظ و بهره برداری از حالت های کوانتومی در شرایط فیزیولوژیک هستند. مقاله سپس دلالت های فلسفی این نظریه را در نسبت با مدل «منشور وجود» بررسی می کند. در این نگاه، مغز نه مولد آگاهی بلکه مبدل آن است؛ منشوری که نور واحد آگاهی را به طیف متنوعی از تجربیات فردی تجزیه می کند. بدین ترتیب، Orch-OR نه تنها نقدی بر فیزیکالیسم و ماده انگاری ارائه می دهد، بلکه چارچوبی برای دفاع از مفهوم اراده آزاد در مرز میان جبر کلاسیک و تصادف کوانتومی فراهم می آورد.

Keywords:

آگاهی کوانتومی , نظریه Orch-OR , میکروتوبول ها , شناخت غیر محاسباتی , اراده آزاد