کارکردهای مهدویت گرایی و معنویت گرایی با رویکرد تطبیقی

در این مقاله، مهدویت گرایی با رویکردی شیعی، و معنویت گرایی با عنوا ن هایی مانند عرفان های نوظهور، عرفان های بدلی، جنبش های نوپدید دینی، عرفان های کاذب، با رویکردی تطبیقی مورد بحث و گفت وگو قرار می گیرد. ازآنجاکه در رویکرد تطبیقی همیشه از اشتراکات و افتراقات بحث می شود، مهدویت پژوهی و معنویت گرایی در نگرش کارکردی دارای اشتراکات و افتراقاتی هستند. اشتراک های کارکردی نظیر پاسخگویی به گرایشات باطنی و درونی مردم، مرجعیت و ملجئیت در مشکلات روحی و روانی مردم؛ اما افتراقات کارکردی میان مهدویت و معنویت گرایی در تفاوت های اومانیستی و خدامحوری، سکولاریستی و دین محوری، خرافه ستیزی و خرافه گرایی، عقل گرایی و عقل ستیزی، و ... نمایان می شود. با توجه به رشد بی رویه معنویت گرایی در دوران معاصر، و هجوم بیش از حد نگرش های الحادی و فرهنگ های سکولار (با مبانی لیبرالیسمی و اومانیسمی) که خود را با تابلوی معنویت گرایی به کشورهای شرقی و اسلامی تحمیل می کنند، ضرورت تحقیق در این حوزه آشکار می شود. با اذعان به تعارض ها و تمایزهای اصولی، خاستگاهی و مبنایی معنویت گرایی با اسلام و تعالیم اسلامی، این نوشتار افزون بر شناسایی نحله های گوناگون معنویت گرایی، به مقایسه و تطبیق آن با مهدویت پژوهی می پردازد. بر این اساس، داده ها به شیوه کتابخانه ای و اسنادی گردآوری، و سپس با روش های توصیفی، تطبیقی و تحلیلی پردازش شده اند تا وجوه اشتراکی و افتراقی میان دو مقوله مهدویت پژوهی و معنویت گرایی روشن شود.

Keywords:

معنویت گرایی , مهدویت گرایی , مهدویت , معنویت , رویکرد تطبیقی , رویکرد کارکردی