خیال به مثابه واسطه هستی شناختی در هنر پسا انقلاب ایران از نظریه مثالی تا تجلی در نگارگری معاصر

این پژوهش با هدف طراحی چارچوبی نوین برای تحلیل نقش خیال به عنوان واسطه هستی شناختی در نگارگری معاصر ایران پس از انقلاب اسلامی، به بررسی فرایند تبدیل مفاهیم متافیزیکی به نمادهای هنری ایدئولوژیک با طرح پرسش خیال هنرمند چگونه آرمانهای متعالی برآمده از فلسفه اسلامی (مانند عالم مثال) را در بستر ایدئولوژیک پسا انقلاب بازآفرینی میکند و به تاثیرات این بازآفرینی بر هویت جمعی جامعه می پردازد. با اتکا بر فلسفه اشراق سهروردی (عالم مثال و حکمت متعالیه ملاصدرا خیال) متصل مدلی چهار سطحی با عنوان «نظریه خیال واسط چهار سطحی» ارائه میشود که تعامل دیالکتیکی سطوح متافیزیک،هنر ایدئولوژی و جامعه را تحلیل میکند همچنین روش تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی شامل ترکیبی از سه رویکرد تفسیرگرایی، تحلیل و مصاحبه عمیق با متخصصین و منابع مطالب و تصاویر به صورت کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته ها نشان میدهند خیال در نگارگری پسا انقلابی فراتر از کارکرد زیبایی شناختی به رسانه ای گفتمانی تبدیل شده است که مفاهیم انتزاعی برآمده از فلسفه اسلامی (مانند «شهادت» و «وحدت اسلامی را به نمادهای بصری ایدئولوژیک ترجمه میکند این نمادها در بستر گفتمان انقلابی بازتفسیر شده و از طریق بازتولید در رسانه ها فضاهای عمومی و زندگی روزمره به عناصر هویت ساز در سپهر اجتماعی ایران معاصر تبدیل میشوند به بیان دیگر به عنوان مثال، بازنمایی «نور» در آثار نگارگری،فرشچیان همزمان تجلی مفهوم اشراقی عالم مثال و نماد ایدئولوژیک هدایت انقلابی» است. نوآوری این مقاله در ارائه اولین مدل چهار سطحی برای تحلیل هنرهای تجسمی ایران است که همزمان پیوندهای فلسفه اسلامی با تحولات سیاسی اجتماعی پس از انقلاب را آشکار می سازد. این چارچوب امکان بررسی پویاییهای میان فرهنگی و تاثیر فناوریهای نوین بر خیال پردازی هنری را فراهم می آورد و به عنوان الگویی میان رشته ای افقهای جدیدی در مطالعات هنر اسلامی ایرانی میگشاید.

Keywords:

خیال واسط , هنر انقلاب اسلامی , عالم مثال , سهروردی , نگارگری معاصر ایران , حکمت متعالیه ملاصدرا , نگارگری محمود فرشچیان , نخستین همایش ملی هنر انقلاب اسلامی ایران