گفتمان انقلاب اسلامی؛ مقایسه گفتمان مجله سوره در دوره سردبیری سید مرتضی آوینی و دوره سردبیری وحید جلیلی

یکی از مهمترین مشخصات گفتمان این واقعیت است که گفتمان شکل زبان به خود می گیرد. گفتمانها از طریق ساز و برگهای زبانی خود به صدا در می آیند. در صحنه جامعه، نشریات و مطبوعات یکی از فرمهای کلاسیکی هستند که گفتمانها در بستر آنها جریان می یابند و با ورود به عرصه نزاع گفتمانی در صدد هژمونیک کردن معانی مورد نظر خود هستند. مجله سوره یکی از نشریاتی است که در سالهای پس از انقلاب اسلامی، حضور پررنگ و اثرگذاری در میدان رقابتهای گفتمانی داشته است. این پژوهش می کوشد گفتمان حاکم بر مجله سوره را در دو دوره بررسی نماید. دوره انتشار مجله سوره به سردبیری سید مرتضی آوینی (۱۳۷۰-۱۳۷۲) و دوره انتشار مجله سوره به سردبیری وحید جلیلی (۱۳۸۲-۱۳۸۵). مضاف بر شناسایی گفتمان حاکم بر دو دوره ذکر شده، تلاش شده است با مقایسه گفتمان دو دوره مجله سوره تطورات گفتمانی و تغییر شکل منازعات گفتمانی نیز نشان داده شود. چهارچوب نظری این تحقیق بر پایه نظریه گفتمان و مفاهیم محوری آن از جمله قدرت و نظم گفتمانی می باشد. روش انجام پژوهش نیز مطابق نظریه-روش تحلیل گفتمان ارنستو لاکلا و شانتال موف و تحلیل گره گاه زنجیره هم ارزی دال سیال و تقابل آنتاگونیستی به شیوه آنها است. در این پژوهش گفتمان مجله سوره در دوره سردبیری آوینی گفتمانی با دال مرکزی انقلاب اسلامی و زنجیره هم ارزی تحول تاریخی، تمدنی و معنویت گرایی و تقابل آنتاگونیستی با گفتمان روشن فکری شناسایی شده است. گفتمان دوره سردبیری وحید جلیلی نیز با دال مرکزی عدالت و قسط و زنجیره هم ارزی مبارزه با فساد و تبعیض، استمرار جهاد و جنگ و نقد مدیریت فرهنگی و تقابل آنتاگونیستی با اسلام سرمایه داری و اسلام آمریکایی شناسایی شده است. همچنین مفهوم هنر دینی در هر دوره با قرار گرفتن در شبکه معنایی یک گفتمان خاص تعاریف متفاوتی به خود دیده است.

Keywords:

انقلاب , اسلامی , معنویت , روشن فکری , عدالت , هنر دینی , گفتمان