از روایت فتح تا نقد توسعه؛ اندیشه انتقادی شهید آوینی در مصاف با غرب مدرن

شهید سید مرتضی آوینی چهره ای شاخص در اندیشه معاصر ایران علاوه بر مستندسازی و خلق روایت فتح، منتقدی جدی در حوزه تمدن غرب و مفهوم توسعه بود. این پژوهش با بررسی مجموعه مقالات منتخب او در کتاب «توسعه و مبانی تمدن غرب» اندیشه انتقادی اش در مواجهه با غرب مدرن را تحلیل می کند. هدف تبیین چگونگی شکل گیری این اندیشه، مبانی نظری و پیامدهای عملی آن در فرهنگ، اقتصاد و محیط زیست است و همچنین ارتباط میان «روایت «فتح» و نگاه انتقادی او به توسعه غربی بررسی می شود. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد تفسیری-انتقادی، نه مقاله منتخب کتاب را تحلیل می کند. نتایج نشان می دهد که شهید آوینی نقدی جامع بر تمدن غرب و توسعه غربی ارائه می دهد؛ نقدی بر مبانی انسان شناختی غرب، انسان محوری و ماده گرایی مفهوم توسعه غربی به عنوان «اوتوپیا» و «بهشت زمینی» کاذب و پیامدهای عملی آن شامل از خودبینگانگی، بحران محیط زیست، اسراف، دیکتاتوری اقتصاد و سلطه شرکت های چندملیتی تجربه روایت فتح به او درک عمیق تری از ارزش های معنوی بخشید و به شکل گیری نگاه انتقادی اش کمک کرد. نقد شهید آوینی بر پایه ارزش های اسلامی و آرمان های انقلاب استوار است و به دنبال ارائه الگویی جایگزین برای توسعه غربی است. او از روش های تحلیل، فلسفی، تاریخی، اقتصادی و شواهد عینی بهره می برد. اندیشه شهید آوینی نقدی بنیادین است که ابعاد گوناگون غرب را در بر می گیرد و راهی برای بازتعریف توسعه با تاکید بر معنویت و عدالت اجتماعی فراهم می کند.

Keywords:

توسعه غربی , دیکتاتوری , اقتصاد , شهید سید مرتضی آوینی , ارزش های اسلامی , هنر , انقلاب اسلامی