اصل احتیاط در حقوق بین الملل محیط زیست و تاثیر آن بر مسئولیت دولت ها

اصل احتیاط (Precautionary Principle) یکی از مفاهیم بنیادین و در حال تحول در حقوق بین الملل محیط زیست است که در مواجهه با خطرات بالقوه و نامعلوم زیست محیطی، رویکردی پیشگیرانه اتخاذ می کند. این اصل، مبنایی برای تغییر پارادایم از رویکرد واکنشی (Reactive) به رویکرد پیشگیرانه (Proactive) در سیاست گذاری های زیست محیطی جهانی فراهم آورده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه این اصل در نظام حقوقی بین الملل، تحلیل ابعاد حقوقی آن و تبیین تاثیر به کارگیری آن بر دکترین مسئولیت دولت ها در قبال خسارات زیست محیطی انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اگرچه این اصل هنوز در مرحله تدوین ماهیت حقوقی الزام آور خود قرار دارد، اما به تدریج در معاهدات، کنوانسیون ها و رویه قضایی بین المللی منعکس شده و به عنوان یک قاعده تفسیری و مبنایی برای اثبات کوتاهی دولت ها در انجام وظایف مراقبتی (Due Diligence) مورد استناد قرار می گیرد. در نهایت، این اصل به دولت ها این الزام را تحمیل می کند که در صورت وجود شواهد علمی مبنی بر خطر جدی و برگشت ناپذیر، حتی در صورت عدم قطعیت کامل علمی، اقدام به اتخاذ تدابیر بازدارنده نمایند، که این امر مستقیما بر میزان مسئولیت پذیری آن ها تاثیر می گذارد.

Keywords:

اصل احتیاط , حقوق بینالملل محیط زیست , مسئولیت دولتها , تغییرات اقلیمی , پیشگیری.